شهرهای آزادی؛ آزمایشگاه نوآوری کریپتو یا جزیره قانون‌گریز؟
مفاهیم کلیدی- ترامپ وعده ساخت ۱۰ شهر «آزادی» با مقررات کمتر داد.
- حمایت کریپتوکارها از شهرهای آزادی به‌خاطر تمرکز بر نوآوری و تمرکززدایی است.
- تجربیات California Forever و Próspera نشان‌دهنده چالش‌های حقوقی و اجرایی است.
چرا کریپتو دوستان به شهرهای آزادی علاقه دارند؟
وقتی دونالد ترامپ برای ریاست جمهوری نامزد شد، قول داد ۱۰ شهر جدید ایالات متحده، به نام «شهرهای آزادی»، از پایه ساخته شوند تا کیفیت زندگی آمریکایی‌ها را بهبود بخشند. این جوامع پیشرفته قرار بود روی زمین‌های دولتی ایجاد شوند و از «کابوس بوروکراسی» از جمله بررسی‌های طولانی‌مدت زیست‌محیطی که توسعه مسکن مقرون‌به‌صرفه را در بسیاری از نقاط آمریکا کند کرده بود، مصون باشند.
شهرهای آزادی در واقع ایده جدیدی نیستند، بلکه بازبرندسازی «شهرهای چارتر» هستند که از اواخر قرن نوزدهم وجود داشته‌اند. با این حال، پیشنهاد ترامپ مورد حمایت پرشور بسیاری از فعالان سیلیکون‌ولی قرار گرفت که نقش آن‌ها در گرایش نتایج آخرین انتخابات به نفع او غیرقابل انکار بود. گروهی از این چهره‌ها مثل «مافیای پی‌پال» متشکل از ایلان ماسک، پیتر تیل، مارک اندرسن و بالاجی سرینیواسان، از حامیان اولیه رمزارزها و بلاک‌چین نیز بودند.
گام‌های اولیه دولت جدید برای شهرهای آزادی
اواسط ماه مارس، دولت جدید با قدم‌های اولیه‌ای برای واقعی کردن ایده شهرهای آزادی وارد عمل شد. دوگ بورگوم، وزیر کشور، و اسکات ترنر، وزیر مسکن و توسعه شهری، «گروه کاری مشترکی» را برای استفاده از زمین‌های فدرال نیمه‌استفاده‌شده مناسب ساخت مسکن تشکیل دادند. آن‌ها در یادداشتی در وال‌استریت ژورنال نوشتند: «آمریکا به مسکن مقرون‌به‌صرفه بیشتری نیاز دارد و دولت فدرال می‌تواند با در دسترس قرار دادن زمین‌های خود، این هدف را محقق کند.»
جدی یا فقط شعار؟
تا چه حد باید این ایده شهرهای مستقل روی زمین‌های دولتی را جدی گرفت؟ دولت می‌گوید شهرهای آزادی می‌توانند به بحران مسکن ملی پایان دهند، اما برخی این طرح را ایجاد مناطقی خارج از کنترل قوانین دولتی و فدرال مانند قانون آب پاک یا حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض می‌دانند. به عبارت دیگر، «جایی که قوانین معلق می‌شوند و دیگر برای برخی افراد اعمال نمی‌شوند.»
«در شرایط عادی شاید این ایده که دولت فدرال بخواهد شهرهای برنامه‌ریزی‌شده بسازد، مضحک به نظر برسد،» مکس وودورث، دانشیار جغرافیا در دانشگاه ایالتی اوهایو، به کوین‌تلگراف گفت. «اما این روزها زمان‌های عادی نیست و دولت فعلی به مسائلی توجه دارد که قبلاً غیرممکن یا اشتباه فرض می‌شدند.»
منتقدان و حامیان
شهرهای آزادی منتقدانی هم دارند. برخی آن‌ها را «کلاهبرداری خزنده» عنوان کرده‌اند که می‌خواهند نسخه‌ای مدرن از «شهرک‌های شرکت‌محور» گذشته را با پوشش کریپتوفاشیستی پیاده کنند. در قرن نوزدهم، شهرهایی مثل پولمن ایالت ایلینوی با «اسکریپ» شرکت حمل‌ونقل جورج پولمن اداره می‌شدند، اما امروز «رمزارز جزو عناصر کلیدی شهرهای آزادی است.»
تام بل، استاد حقوق در دانشگاه چپمن، اما معتقد است «کسی که فکر می‌کند شهرهای آزادی بی‌قانون خواهند بود، باید کمتر کمیک بخواند و بیشتر وال‌استریت ژورنال.» او می‌گوید: «ساخت شهر نیاز به پول دارد و سرمایه‌گذاران از بی‌قانونی خوششان نمی‌آید. هدف حذف همه مقررات نیست، بلکه یافتن روش‌های نوین و کارآمدتر برای هدایت سرمایه‌گذاری، ساخت‌وساز و کسب‌وکار است.»
بل که روی «قانون شهرهای آزادی» کار می‌کند، پیشنهاد می‌دهد هیأت مدیره هر شهر باید به درخواست‌های توسعه‌دهندگانی که همان نتایج مقررات فعلی فدرال را با شیوه‌ای جایگزین و کارآمدتر به دست می‌آورند، اولویت دهد.
مدل‌های الهام‌بخش
جفری میسن، مسئول سیاست در «انستیتو شهرهای چارتر»، هم از تصویب قانون فدرال برای شهرهای آزادی حمایت می‌کند. او می‌گوید: «ما پیشنهاد کرده‌ایم فرآیندی ایجاد شود که شهرهای آزادی بتوانند حذف یا تعدیل مقررات سنگین در بخش‌های استراتژیک یا فناوری‌های نوظهور را درخواست کنند؛ مشابه «آزمایشگاه‌های قانون‌گذاری» که برخی ایالات اخیراً به‌کار گرفته‌اند.»
برخی مدل دیگر را در محوطه سابق نیروی دریایی بروکلین می‌بینند که به پارک صنعتی تبدیل شده و بیش از ۳۰۰ کسب‌وکار را در خود جای داده است. مارک لوتر و نیک آلن می‌نویسند: «دولت دوم ترامپ در را به روی شهرهای آزادی باز کرده؛ آن‌ها می‌توانند نقش مهمی در احیای اقتصادی آمریکا داشته باشند.»
با این حال، وودورث تأکید می‌کند: «تا این لحظه ایده شهرهای آزادی آن‌قدر مبهم مطرح شده که نمی‌توان برداشتی دقیق یا اشتباه از آن داشت. ممکن است همه‌چیز در جزئیات پنهان باشد.»
چرا جامعه کریپتو جذب می‌شود؟
«جامعه کریپتو مدت‌ها به شهرهای جدید، شهرهای چارتر و سازوکارهای حکمرانی نوآورانه علاقه‌مند بوده است،» میسن به کوین‌تلگراف گفت. او معتقد است «علاقه مشترک به تمرکززدایی بخش بزرگی از این حمایت است، اما شور و شوق کریپتوکارها برای نوآوری و ساختن چیزهای جدید هم در این همسویی دخیل است.»
وودورث می‌گوید: «این گروه‌ها حس می‌کنند ساختارهای نهادی فعلی که ریشه در دنیای قرن بیستم دارند، مانع پتانسیل‌شان است. شهرهای جدید دست‌کم به‌طور نظری می‌توانند فضایی طراحی کنند که مسیر نوآوری و کاربردهای جدید را کشف کند.»
ادامه مسیر یا وعده بدون پیگیری؟
تام بل می‌گوید: «ترامپ در مارس ۲۰۲۳ ایجاد ۱۰ شهر آزادی را وعده داد، اما از آن زمان هیچ نشانه جدی از دنبال کردن آن وجود نداشته است.» طرفداران شهرهای آزادی در حال فشار به کنگره‌اند تا قانون لازم را تصویب کند، اما هنوز نتیجه‌ای نگرفته‌اند.
چالش ساخت از پایه: نمونه California Forever
چالش‌های ساخت یک شهر قرن بیست‌ویکمی در آمریکا را می‌توان از تجربه پروژه «کالیفرنیا فوراور» فهمید. این طرح که توسط میلیاردرهای سیلیکون‌ولی دنبال می‌شد، قرار بود در ۶۰ مایلی شمال سان‌فرانسیسکو روی زمین‌های کشاورزی شهری دوستدار محیط‌زیست و با مسکن ارزان‌قیمت بسازد، اما به یک داستان عبرت‌آموز تبدیل شد. دو سال معطل مطالعه زیست‌محیطی ماند و انتخاب بدون افشای هویت سرمایه‌گذاران و شکایت ۵۰۰ میلیون‌دلاری آنتی‌تراست سرانجام پروژه را متوقف کرد.
نمونه بین‌المللی: Próspera در هوندوراس
در مقابل، پروژه چارتر «پُرسپرا» در هوندوراس توانست بسیاری از مشکلات نظارتی و برنامه‌ریزی را دور بزند. این شهر استارتاپی با اجاره ۵۰ساله زمین در جزیره روآتَان و ساختار حکومتی مستقل، سرمایه‌گذاری‌هایی از پیتر تیل، سم آلتمن و مارک اندرسن جذب کرده و تا کنون ۱۲۰ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری کرده است.
در پُرسپرا آزمایشگاه‌های پزشکی تجربی بدون استانداردهای FDA راه‌اندازی شده، مرکز بیت کوین دارد و حتی نظام قضایی آن با قضات بازنشسته آریزونا به‌صورت آنلاین کار می‌کند. این شهر خود را «دوستدار بیت کوین» می‌داند و در سال ۲۰۲۵ سرمایه‌گذاری استراتژیک از Coinbase Ventures گرفت و میزبان «اجلاس شهرهای کریپتو» شد.
با این حال، اختلافات حقوقی بین پُرسپرا و دولت هوندوراس که پرونده ۱۱ میلیارد‌دلاری در داوری بین‌المللی دارد، باعث شده برخی حامیان اولیه ناامید شوند. پل رومر، اقتصاددان برنده نوبل، اخیراً گفته: «این شبیه یک جامعه دیوارکشی‌شده است که فقط می‌خواهند برای خودشان زندگی کنند.»
نتیجه‌گیری
تجربه شهرهای چارتر و پروژه‌هایی مثل California Forever و Próspera نشان می‌دهد ساخت یک شهر از پایه آسان نیست و چالش‌های حقوقی، اجتماعی و زیست‌محیطی دارد. با این حال، علاقه سرمایه‌گذاران کریپتو و حمایت دولت فدرال از ایده شهرهای آزادی، این بحث را به صدر اخبار مسکن و نوآوری آمریکا بازگردانده است.
