بازگشت دی‌فای به ریشه‌های P2P؛ کلید پذیرش گسترده
مفاهیم کلیدی- دی‌فای باید به وام‌دهی همتا به همتا بازگردد تا کنترل و شفافیت را بازیابی کند
- رخنه هایپرلیکوئید و دست‌کاری اوراکل‌ها اعتماد به عدم تمرکز را تضعیف کرد
- با TVL ۴۰ میلیارد دلاری آوه و حجم معاملاتی ۳ تریلیون دلاری یونی‌سوآپ، تقاضا برای دی‌فای همچنان قوی است
دی‌فای باید برای پذیرش گسترده به ریشه‌های همتا به همتا بازگردد
امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) با چشم‌اندازی روشن آغاز شد: ایجاد یک نظام مالی جهانی و بدون نیاز به مجوز بر پایه تراکنش‌های همتا به همتا (P2P)، آزاد از محدودیت‌های مالی سنتی (TradFi).
پلتفرم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز اولیه این چشم‌انداز را پذیرفتند و با متصل کردن مستقیم وام‌دهندگان و وام‌گیرندگان به آن‌ها اجازه دادند بدون قید و بندهای مالی سنتی، شرایط خود را مذاکره کنند.
متأسفانه، با گذشت زمان بیشتر پروتکل‌های دی‌فای از این ایده فاصله گرفتند و به جای تعامل واقعی P2P، به استخرهای نقدینگی، اوراکل‌های خارجی و بازارسازهای خودکار (AMM) متکی شدند.
اگرچه این ساختارها نقدینگی را آزاد کردند، اما کنترل کاربران، شفافیت و آسیب‌پذیری در برابر آنچه «اوراکل» می‌نامند را به خطر انداختند؛ اوراکل‌هایی که می‌توانند به صورت متمرکز دست‌کاری شوند.
امروزه کاربران در استخرهای نقدینگی از پیش ساخته شده محصور شده‌اند و اغلب اختیار انتخاب دارایی‌های وثیقه یا پروفایل ریسک خود را ندارند.
بدتر اینکه حتی رهبران ادعایی دی‌فای اصول ابتدایی عدم تمرکز را رعایت نمی‌کنند. رخنه اخیر در صرافی هایپرلیکوئید این موضوع را عیان ساخت زمانی که این پلتفرم با دست‌کاری ارزش اوراکل خود، تابوی بزرگی را شکست.
در پی این رخنه، ارزش کل قفل‌شده (TVL) این پلتفرم از ۵۴۰ میلیون دلار به ۱۵۰ میلیون دلار کاهش یافت.
واضح است که دی‌فای راه خود را گم کرده است. برای پیشرفت، واقعاً باید به نقطه آغاز بازگردد.
وقتی دی‌فای برای اولین بار توجه عموم را جلب کرد، وام‌دهی P2P اساس آن بود. به جای سپرده‌گذاری دارایی در بانک یا صرافی متمرکز (CEX)، افراد مستقیماً به هم وام می‌دادند و با شرایطی مانند نوع وثیقه و نرخ بهره موافقت می‌کردند که همه توسط قراردادهای هوشمند اجرا می‌شد.
این مدل نوآورانه‌ای در شفافیت و بی‌اعتمادی (trustlessness) بود، اما با افزایش نیاز به نقدینگی، توسعه‌دهندگان به سوی سیستم‌های تجمعی حرکت کردند.
استخرهای نقدینگی برای ساده‌سازی فرآیند وام‌دهی و بهینه‌سازی کارایی سرمایه طراحی شدند و در این زمینه موفق عمل کردند. وام‌گیرندگان به سرعت به منابع مالی دسترسی پیدا کردند و وام‌دهندگان بدون نیاز به جفت شدن دستی، سود منفعل کسب کردند.
هرچند استخرهای نقدینگی تحول‌آفرین بودند، اما یکی از مهم‌ترین نقاط قوت دی‌فای، وعده سیستم مستقل P2P را از بین بردند. در این مدل، افراد دیگر نمی‌توانستند شرایط خود را تعیین کنند و بار دیگر در سیستمی سختگیرانه محبوس شدند.
دی‌فای از اصول P2P خود دور افتاد و بسیاری از قوانین طلایی عدم تمرکز را رها کرد تا خطر تبدیل شدن به سیستمی متمرکز را که ادعای مقابله با آن را دارد، افزایش دهد.
حادثه هایپرلیکوئید نمونه‌ای از شکنندگی پوشالی عدم تمرکز است. این صرافی با اینکه مدعی تکیه بر اوراکل مستقل بود، اختیار دور زدن قیمت‌های اوراکل را در اختیار داشت و بدون ملاحظه از آن استفاده کرد.
این مداخله شاید مانع زیان‌های بیشتر شد، اما اعتماد به عدم تمرکز صرافی را از میان برداشت. یک پلتفرم غیرمتمرکز که قوانین را به صورت واپس‌گرایانه بازنویسی کند و قیمت‌ها را دیکته کند، نمی‌تواند واقعاً غیرمتمرکز باشد.
اوراکل‌ها در دی‌فای باید مقدس، بدون نیاز به مجوز و توسط شبکه‌ای غیرمتمرکز از اعتبارسنج‌ها تأمین امنیت شوند، نه ابزاری برای دست‌کاری بازار توسط تیم‌های متمایز.
وقایع این‌چنینی تردید عمومی را تقویت کرده و کار را برای سازندگان قابل‌اعتماد دشوار می‌کنند.
تا زمانی که دی‌فای به معنای واقعی کلمه به نامش عمل نکند، در تحقق ارزش‌های اعلامی خود ناکام خواهد ماند. به همین دلیل است که دی‌فای باید به ریشه‌هایش بازگردد.
وام‌دهی و قرض‌گیری P2P بازطراحی‌شده برای سیستمی مدرن و پیشرفته، مسیر پیش رو را روشن می‌کند. مدلی که در آن افراد شرایط را مذاکره می‌کنند، وثیقه خود را انتخاب می‌کنند و از وابستگی به قیمت‌گذاری اوراکل‌های متمرکز دور می‌مانند، شفاف‌تر و مقاوم‌تر است.
در این سیستم، کاربران می‌توانند قوانین خود را تعیین کنند، به‌صورت بدون مجوز و غیرمتمرکز مستقیماً با یکدیگر معامله کنند و وثیقه دلخواهشان را به کار گیرند.
چه در انتخاب دارایی، وام‌دهی مستقیم یا معامله بدون واسطه، هر کاربر دی‌فای شایسته دسترسی به سیستمی باز، امن و کاربرمحور است.
این تنها راه دستیابی به پذیرش همگانی است؛ با بازگرداندن کنترل و شفافیتی که دی‌فای برای ارائه آن ساخته شده است.
چنین مدلی هم برای کاربران بومی کریپتو و هم تازه‌واردها جذاب خواهد بود.
خبر خوب این است که با وجود شرایط دشوار بازار، تقاضا برای دی‌فای هنوز پا بر جاست. اخیراً آوه، یکی از ستون‌های دی‌فای، اعلام کرد که TVL آن به بالاترین رکورد تاریخی یعنی ۴۰ میلیارد دلار رسید و یونی‌سوآپ نخستین صرافی غیرمتمرکز شد که به حجم معاملاتی ۳ تریلیون دلار دست یافت.
این‌ها نشانه‌های افول نیستند؛ بلکه شاهد بلوغ یک بخش تحت فشار هستند. برای تبدیل این علاقه به پذیرش پایدار جهانی، دی‌فای به انتخاب محصول بهتری نیاز دارد.
آینده پیچیده‌تر نیست؛ سادگی، انعطاف‌پذیری و فردیت—همان چیزی که همواره وعده P2P بود.
