تأثیر بحران‌های خاورمیانه بر رشد و ثبات قیمت بیت کوین؛ سرمایه‌گذاران چه انتظاری داشته باشند؟

ثبات و رشد قیمت

با افزایش تنش‌ها بین اسرائیل و ایران، قیمت بیت کوین (BTC) بدون تغییر چشمگیر باقی مانده است. بررسی درگیری‌های گذشته نیز روندی مشابه را نشان می‌دهد؛ عواملی مانند پذیرش عمومی و حضور نهادهای بزرگ، نقش کلیدی در رفتار قیمت بیت کوین ایفا کرده‌اند. برخی تحلیل‌گران همچون آندره دراگوش، مدیر تحقیقات پلتفرم ETC Group وابسته به بیت‌وایز، معتقدند قیمت بیت کوین معمولاً در روزهای اول شروع یک درگیری دچار افت می‌شود. اگرچه نوسان‌های قیمت بیت کوین به طور کلی روند نزولی دارد، اما این رمزارز همچنان یک دارایی پرریسک محسوب می‌شود و به محض شروع جنگ احتمال فروش سریع آن بالاست.

با این حال، میتھیل تاکوره، مدیرعامل ولار (پروتکل نقدینگی بیت کوین لایه ۲)، پیش‌تر گفته بود: «در بلندمدت، درگیری‌های ژئوپولیتیک احتمال افزایش نرخ تورم جهانی را به واسطه عواملی همچون افزایش هزینه‌های مالی دولت، سیاست‌های پولی آسان‌تر، اختلالات زنجیره تأمین و افزایش قیمت کالاها بالا می‌برد که همگی به نفع بیت کوین خواهد بود.»

مرور رویدادهای قبلی بی‌ثباتی ژئوپولیتیک نشان‌دهنده مقاومت بی‌نظیر بیت کوین است؛ با این حال، عدم حرکت شدید قیمت لزوماً به معنای نقش بیت کوین به عنوان پوشش ریسک در زمان‌های عدم اطمینان نیست.

واکنش بیت کوین به درگیری‌های اسرائیل و ایران

در ۱۳ ژوئن، اسرائیل بزرگترین حمله خود به ایران را از زمان جنگ ایران و عراق انجام داد. با وجود نگرانی‌ها درباره تشدید درگیری و فراخوان‌هایی برای دخالت آمریکا، بازارها تقریباً بی‌تفاوت ماندند و بیت کوین نیز از این قاعده مستثنی نبود.

اگرچه بیت کوین بلافاصله پس از بمباران‌ها افتی کوتاه را تجربه کرد، قیمت به سرعت به سطح قبلی بازگشت. کارشناس بازار رمزارزها به نام Za گفته است: «تا اینجا بیت کوین نسبت به درگیری اسرائیل و ایران نگرانی خاصی از خود نشان نداده است.» مایکل سیلور، از مشهورترین طرفداران بیت کوین، هم تأکید کرده است که نگرانی ندارد. شرکت او، استراتژی، در ۱۶ ژوئن معادل ۱ میلیارد دلار بیت کوین خرید. این خرید پس از شروع معاملات سهام ممتاز بیت کوین استراتژی (STRD) در نزدک انجام شد.

در تاریخ ۱ آوریل ۲۰۲۴، اسرائیل به سفارت ایران در دمشق حمله کرد و چندین نفر از مقامات ایرانی را کشت. در پاسخ، ایران کشتی MSC Series متعلق به اسرائیل را توقیف و در تاریخ ۱۳ آوریل مجموعه حملاتی علیه اسرائیل انجام داد.

پس از هر دو رویداد، قیمت بیت کوین به طور موقت افت کرد و پس از حمله ۱۳ آوریل بیش از ۸٪ کاهش یافت، اما با عادی شدن شرایط بازار، بیت کوین مسیر صعودی خود را ادامه داد.

تأثیر درگیری غزه بر بازارهای مالی و بیت کوین

در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، نیروهای حماس از غزه به اسرائیل حمله کرده و بیش از ۱۰۰۰ شهروند اسرائیلی را کشتند که منجر به جنگ و بحران بزرگ انسانی شد. بازار سهام اسرائیل بلافاصله سقوط کرد اما بیت کوین واکنش قابل توجهی نشان نداد و ۵۰ روز بعد از حمله، بالاتر از سطح اولیه معامله می‌شد.

پس از این حملات، گزارش‌هایی مبنی بر جمع‌آوری پول توسط حماس از طریق رمزارزها منجر به درخواست قوانین سختگیرانه‌تر شد و خزانه‌داری آمریکا یک اپراتور رمزارزی در غزه را تحریم کرد؛ اما شرکت تحلیل بلاکچین Elliptic اعلام کرد شواهدی برای این ادعا نیافته است.

واکنش بیت کوین به درگیری اوکراین و روسیه

در اوایل ۲۰۲۲ و با شروع تهاجم گسترده روسیه به اوکراین، بازارهای مالی جهانی فوراً واکنش منفی نشان دادند و اقتصادهای نزدیک به اوکراین بیشترین آسیب را دیدند. برخلاف این روند، قیمت بیت کوین تا ۱۶٪ ظرف پنج روز پس از حمله افزایش یافت. در صرافی‌های روسیه و اوکراین، رمزارزها با قیمت بالاتر معامله می‌شدند چون مردم برای عبور از محدودیت‌های ارزی، به رمزارز پناه بردند. ظرف یک هفته، اوکراین بیش از ۷۰ میلیون دلار کمک رمزارزی دریافت کرد؛ هرچند افت بعدی بیت کوین در سال ۲۰۲۲ بیشتر به خاطر فروپاشی پروژه ترا و اتفاقات بازار بود تا ادامه جنگ.

درگیری‌های کمتر تأثیرگذار بر بیت کوین

شورشی که در سال ۲۰۲۰ در منطقه تیگرای اتیوپی رخ داد و منجر به مرگ صدها هزار نفر شد و میلیون‌ها نفر را آواره کرد، به‌طور کلی توسط رسانه‌های جهانی و حتی بازارهای رمزارز نادیده گرفته شد. در آن زمان بیت کوین عمدتاً تحت تأثیر رشد بی‌سابقه ناشی از نگرانی‌های تورمی و پذیرش نهادی قرار داشت. مدتی بعد از شروع جنگ تیگرای، بحران میانمار و وقوع کودتا رخ داد؛ با این وجود در ماه بعد بیت کوین به بالاترین رکورد تاریخی خود (۶۹ هزار دلار) رسید.

تغییر رویکرد بازار رمزارزها

یکی از عوامل مهم در واکنش بیت کوین به بحران‌ها، سطح پذیرش بیت کوین و ارتباط آن با بازارهای سنتی است. اقتصاددانان معتقدند نزدیکی جغرافیایی به محل درگیری‌ها، بر شدت واکنش بازارها مؤثر است. شاخص سال ۲۰۲۴ Chainalysis نشان می‌دهد پذیرش رمزارز در کشورهای در حال توسعه مانند هند، نیجریه و اندونزی بسیار بالاست؛ اما مالکیت عمده بیت کوین اکنون بین موسسات غربی و دولت‌ها تقسیم شده است. تا دسامبر ۲۰۲۴، یک درصد از بیت کوین تنها توسط ETFها نگهداری می‌شد که این میزان از بیت کوین ساتوشی ناکاموتو هم بیشتر است. برگزارکنندگان ETF چون بلک‌راک و صرافی‌هایی چون کراکن و کوین‌بیس، به همراه دولت آمریکا اکنون بزرگترین مالکان هستند.

تغییر نقش بیت کوین از دارایی امن به پرریسک

در سال ۲۰۱۳ بیت کوین اولین دویدن گاوی خود را با رشد شدید تجربه کرد اما این رشد و رکود بعدی (زمستان رمزارزی) در سال ۲۰۱۴ و همزمان با بروز دو جنگ، تقریباً هیچ واکنشی از سوی جامعه رمزارز دریافت نکرد چون هنوز جایگاه بیت کوین در بازارهای جهانی تثبیت نشده بود. بسیاری بیت کوین را پول جادویی اینترنتی یا ابزاری برای فعالیت‌های غیرقانونی می‌دانستند.

اکنون با افزایش پذیرش نهادی، سیاست‌های دوستانه‌تر در آمریکا نسبت به رمزارزها و توجه جهانی، قیمت بیت کوین تحت تأثیر بیشتری از شرایط بازارها و مخصوصاً دوران بحران قرار می‌گیرد. بیشتر درگیری‌های اخیر که بیت کوین سریعاً پس از آن‌ها رشد کرده، عمدتاً پیش از شروع ورود موسسات بزرگ به بازار بوده است. این تغییر، جایگاه بیت کوین را از یک دارایی امن و بی‌ریسک به یک دارایی پرریسک‌تر تغییر داده و همبستگی آن را با بازارهای مالی سنتی افزایش داده است.

با این وجود، تحلیلگران نسبت به آینده بیت کوین محتاطانه خوشبین مانده‌اند. طبق گفته QCP، ادامه تشدید تنش‌ها در منطقه می‌تواند باعث جهش قیمت نفت شود، به ویژه اگر تنگه هرمز توسط ایران مسدود گردد و آمریکا وارد ماجرا شود. این شرایط می‌تواند دارایی‌های پرریسک جهانی را متاثر کند.