چگونه هوش مصنوعی جنگ تبلیغاتی را متحول کرد؟ افشاگری درباره موج اخبار جعلی

چگونه هوش مصنوعی تبلیغات را به سلاحی قدرتمند تبدیل کرده است

عجیب‌ترین کلیپ‌ها از حملات موشکی ایران نه توسط دوربین‌های پنتاگون یا خبرنگاران CNN، بلکه توسط ابزار تولید ویدئوی هوش مصنوعی گوگل ساخته شده‌اند. پس از حمله موشکی ایران به اسرائیل در اوایل هفته، ویدئوهای جعلی هوش مصنوعی مثل شایعات، گسترش یافتند و تصاویری از حمله به تل‌آویو و فرودگاه بن گوریون را نمایش دادند. این صحنه‌ها بسیار واقعی بودند، اما شرکت‌های بررسی جرایم اطلاعاتی تأیید کردند که این ویدئوهای پخش‌شده واقعی نبودند. این وضعیت جنگ در سال ۲۰۲۵ است، جایی که ویدئوهای تقلبی مبتنی بر هوش مصنوعی، روبات‌های گفتگومحور و تصاویر بازی‌های ویدئویی با سرعت و نفوذ بی‌سابقه‌ای در شبکه‌های اجتماعی برای شکل دادن به افکار عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در حالی که جهان یکشنبه منتظر واکنش ایران پس از حمله آمریکا به مراکز هسته‌ای کلیدی ایران بود، میلیون‌ها نفر برای دریافت اخبار لحظه‌ای به شبکه‌های اجتماعی روی آوردند. اما به جای رسیدن به حقیقت، بسیاری گرفتار نوع جدیدی از کارزار نشر اطلاعات غلط شدند. کمپین‌های ایرانی در تیک‌تاک که در روزهای بعد از حمله اسرائیل به ایران رصد شد، پنج دسته اصلی محتوای جعلی مبتنی بر هوش مصنوعی را گسترش دادند.

یکی از ویدئوهای محبوب، محله‌ای معمولی در اسرائیل را به ناگاه به منطقه جنگی تبدیل می‌کند و به صورت "قبل و بعد" نمایش می‌دهد. دسته دیگری از کلیپ‌های تقلبی، فرودگاه اصلی تل‌آویو را زیر حملات موشکی نشان می‌دهند. یکی از ویدئوها حتی یک هواپیمای شرکت El Al را در آتش نشان می‌دهد. اگرچه این تصاویر کاملاً کامپیوتری هستند، اما آنقدر واقعی‌اند که بسیاری از افراد عادی را فریب می‌دهند.

پیشرفت فناوری ویدئوژنراتورهای جدید ماه‌های اخیر حیرت‌آور بوده است. اکنون ابزارهایی مثل Kling 2.1 Master، Seedream و Google Veo3، قابلیت تولید ویدئو بر اساس عکس واقعی را دارند. حتی نرم‌افزارهای متن‌باز مانند Wan 2.1 با افزودنی‌هایی قادر به تولید ویدئوهای فوق‌واقعی و عبور از محدودیت‌های شرکت‌های بزرگ فناوری هستند.

این کلیپ‌های سیاسی در تیک‌تاک میلیون‌ها بازدید دارند، در حالی که اینستاگرام، فیسبوک و ایکس (توئیتر سابق) همچنان به ترویج آن‌ها ادامه می‌دهند. مثلاً یک ویدئو که حملات ایران به پایگاه‌های آمریکا را بزرگ‌نمایی می‌کند، بیش از ۳ میلیون بازدید در ایکس داشته است. همچنین تصویری که خبرنگاران مخالف ترامپ را به عنوان مسلمان نشان می‌دهد، ظرف سه روز بیش از ۳۷۱ هزار بازدید جذب کرده است. کانال‌های تلگرام با این محتوای جعلی، با سرعتی بیشتر از توانایی پلتفرم‌ها برای مسدودسازی ظاهر می‌شوند.

چه کسانی این محتوا را می‌سازند؟ هم طرفداران هر دو گروه و هم به احتمال فراوان عاملان کشورها پشت این تولیدات هستند. جنگ تبلیغاتی از خاورمیانه فراتر رفته است. شبکه «پراودا» در روسیه حتی دستیاران هوشمند نظیر ChatGPT-4 و چت‌بات متا را تبدیل به بلندگوی کرملین کرده است. پروژه NewsGuard، که به افشای اطلاعات غلط در آمریکا می‌پردازد، تخمین می‌زند شبکه پراودا سالانه حداقل ۳.۶ میلیون مقاله طرفدار روسیه منتشر می‌کند. سال گذشته، این شبکه ۳.۶ میلیون محتوای جعلی در ۴۹ کشور و با استفاده از ۱۵۰ وب‌سایت در زبان‌های مختلف تولید کرده است.

بر اساس تحقیقات، شبکه روسیه استراتژی جامعی برای نفوذ به داده‌های آموزشی چت‌بات‌ها و نشر هدفمند شایعات در پیش گرفته و نتیجه آن است که همه چت‌بات‌های بزرگ بدون نام‌بردن، تبلیغات پراودا را تکرار می‌کنند.

کمپین‌های منطقه‌ای نشان می‌دهند این مسیر به نقطه مطلوب رسیده است. محتوای عربی و فارسی عمدتاً بر وحدت منطقه‌ای و مواضع ضد اسرائیلی متمرکز است؛ درحالی‌که محتوای عبری بیشتر فشار روانی روی مردم اسرائیل وارد می‌کند. مؤسسه بین‌المللی مبارزه با تروریسم اسرائیل در گزارشی اعلام کرد بعضی حملات تبلیغاتی با کمک هوش مصنوعی سعی در تمسخر مقامات اسرائیلی دارند یا روحانیون ارشد ایران را قهرمان جلوه می‌دهند. در برخی ویدئوها که عمدتاً مصنوعی بودنشان مشخص است، آیت‌الله خامنه‌ای کنار نتانیاهو یا ترامپ ظاهر می‌شود و سناریوهایی را به تصویر می‌کشد که در آن خامنه‌ای به صورت نمادین آن‌ها را تحقیر یا مغلوب می‌کند.

سایر ویدئوهای عمیق جعلی با ترکیب تصاویر و صداهای تقلبی، اهداف سیاسی مختلفی را دنبال می‌کنند؛ مثل ویدئوی نظامی ایران با صدای شبیه‌سازی‌شده خامنه‌ای که تهدید به حمله به آمریکا می‌کند و ظرف یک هفته ۱۸ میلیون بازدید داشته است. تلویزیون دولتی ایران هم وارد میدان شده، مثلاً از تصاویر قدیمی آتش‌سوزی در شیلی برای نمایش حمله به شهرهای اسرائیل استفاده کرده یا ویدئوهای جعلی آماده‌سازی موشکی پخش کرده است.

در سوی مقابل، اسرائیل با ممنوعیت رسانه‌ها سعی در کنترل روایت ژئوپولیتیک دارد که همین موضوع به باور کارشناسان باعث گسترش اطلاعات غلط و «غیرانسانی شدن» فضا شده است. با اینکه اسرائیل بیشتر کاربرد هوش مصنوعی را معطوف به مقاصد نظامی کرده تا تبلیغاتی، گاهی بازیگران مختلف دست به تولید ویدئوی جعلی و شبکه‌سازی از ربات‌های هوش مصنوعی برای گسترش محتوای خود در شبکه‌های اجتماعی زده‌اند.

اکنون سطح جعل هویت دیجیتال به اوج رسیده است؛ فقط عکس یا پروفایل نیست، بلکه با فناوری‌های امروزی ویدئوهای فوق‌واقعی از یک عکس یا کلیپ صدا می‌سازند. طبق داده‌های KBV Research، ارزش بازار اینفلوئنسرهای مجازی تا سال ۲۰۳۰ احتمالاً به ۳۷.۸ میلیارد دلار برسد؛ یعنی ممکن است سلبریتی مورد علاقه شما یا حتی ویدئوی خبری یک حمله بزرگ کاملاً غیرواقعی باشد.

اکنون با ظهور هوش مصنوعی مولد، میدان نبرد محدود به مرزها و سنگرها نیست، بلکه به هر گوشی هوشمند، هر فید شبکه اجتماعی و هر گفتگو سرایت کرده است. وقتی رییس‌جمهور قدرتمندترین کشور دنیا هم بدون پیامد می‌تواند از این فناوری استفاده کند، به راحتی می‌شود فهمید که در جنگ جدید نه تنها همه ما سربازان، بلکه همه ما قربانیان هستیم.