ارزش واقعی استخراج بیت کوین ایران چقدر است؟ واقعیت یا ابهام!

ایران چقدر

ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و کاهش ارزش پول ملی ناشی از تورم شدید از سال ۲۰۱۹ به‌طور جدی به سراغ استخراج و معامله رمزارزها رفته است. با این حال، متخصصان به دیکریپت گفته‌اند که هنوز تعیین دقیق میزان دارایی‌های رمزنگاری شده ایران تقریباً غیرممکن است.

بر اساس گزارش مرکز مالیات جایگزین دانشگاه کمبریج، سهم ایران از شبکه استخراج بیت کوین در مارس ۲۰۲۱ حدود ۷.۵ درصد بوده که این عدد در ژانویه ۲۰۲۲ به ۰.۱۲ درصد کاهش یافته است. اندرو اسکات ایستون، مدیرعامل شرکت استخراج Masterminded، تخمین می‌زند که ایران طی تاریخ خود حدود ۶۰ هزار بیت کوین استخراج کرده که با قیمت‌های فعلی، ارزش آن به ۶.۴ میلیارد دلار می‌رسد.

در سوی دیگر، کنت هالیبرتون، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار پلتفرم Sazmining، معتقد است که از سال ۲۰۱۸ تاکنون ایران بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار بیت کوین استخراج کرده است. بدین ترتیب، ذخایر ایران می‌تواند ارزشی بین ۱۰.۷ تا ۲۱.۴ میلیارد دلار داشته باشد.

قانونی و غیرقانونی؛ استخراج بن‌بست‌ها و دشواری تخمین

اهمیت این برآوردها زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم ایران از سال ۲۰۱۹ شروع به صدور مجوز رسمی برای استخراج رمزارز کرده است. اما به گفته راجت اهلاوات، پژوهشگر شرکت Crystal Intelligence، تخمین میزان واقعی استخراج با چالش‌های جدی مواجه است. زیرا بیشتر صنعت استخراج به دلایل قیمت بالای برق به زیرزمین رفته و غیرقانونی فعالیت می‌کند.

قابل رهگیری‌ترین بخش، مزرعه‌های استخراج قانونی است. طبق شورای ملی مقاومت ایران، در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۰۰۰ مجوز برای مزرعه استخراج صادر شده بود و این عدد در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۱۰ هزار رسید. با این حال، رئیس‌جمهور سابق، حسن روحانی، خود اذعان کرده که در سال ۲۰۲۱ حدود ۸۵٪ استخراج کشور غیرمجاز و بدون مجوز بوده است.

به گفته شرکت برق ملی ایران (توانیر)، اوایل امسال حدود ۷۰۰ هزار دستگاه استخراج غیرقانونی در کشور فعال بوده است. دلیل اصلی این موضوع، نرخ بالای تعرفه برق و سود پایین استخراج قانونی است.

جایگاه دولت و نهادهای خاص، فشارها و قطعی برق

اهلاوات توضیح می‌دهد که حتی اگر مزرعه‌های استخراج مجوز بگیرند باید تمام بیت کوین استخراج شده را مستقیماً به بانک مرکزی ایران بفروشند تا دولت از مزایای دور زدن تحریم‌ها بهره‌مند شود. این به این معناست که بسیاری از افراد و گروه‌ها ترجیح می‌دهند بدون مجوز در خانه‌ها یا مراکز با برق رایگان مانند مدارس و مساجد به استخراج بپردازند. سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی نیز از این امر بی‌نصیب نبوده‌اند.

این استخراج‌های غیرقانونی به شبکه برق ایران فشار زیادی وارد کرده و گاهی باعث خاموشی‌های سراسری شده است. به حدی که شرکت توانیر برای معرفی مزرعه‌های غیرقانونی جایزه پیشنهاد داده است.

حضور احتمالی در مراکز هسته‌ای و نقش سپاه پاسداران

در هفته اخیر، پس از بمباران سایت اتمی فردو توسط آمریکا، نرخ هش بیت کوین نزدیک به ۲۸ درصد افت کرد. همین موضوع باعث پخش شایعاتی مبنی بر استخراج بیت کوین توسط ایران در کوهستان‌ها شد. برخی کارشناسان این احتمال را رد کرده و نوسانات نرخ هش را طبیعی می‌دانند. اگرچه تأسیسات هسته‌ای زیرساخت برق کافی دارند اما شواهد مستقیمی از استخراج در فردو وجود ندارد. با این حال، ایستون و اهلاوات معتقدند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بازیگر اصلی استخراج بیت کوین در ایران است، اگرچه به‌دلیل پنهان‌کاری دولت آمار دقیقی در دسترس نیست.

مردم و اقتصاد زیرزمینی: راهی برای مقابله با تورم

حدود ۸۵ درصد از استخراج کشور زیرزمینی و پنهانی است و دولت همواره تمام ابعاد آن را مخفی نگاه داشته است. بسیاری از مردم عادی نیز به‌دلیل نرخ بالای تورم، با خرید یا استخراج رمزارزها تلاش در حفظ ارزش سرمایه خود دارند. در شبکه‌های اجتماعی حتی فروش جعبه‌های ضدصدا برای دستگاه‌های خانگی استخراج بسیار مورد استقبال قرار گرفته ‌است.

محبوبیت رمزارزها در ایران تا حدی بالا رفته که سال گذشته مقامات نسبت به بازی تلگرامی Hamster Kombat هشدار دادند. این بازی با وعده ایردراپ توکن‌های کریپتو بیش از ۳۰۰ میلیون کاربر جذب کرد اما اکثر کاربران از دریافت توکن‌های بی‌ارزش و کم بها ناراضی بودند. قیمت توکن HMSTR نسبت به زمان عرضه، ۹۰٪ افت کرده است و کسی که با هدف مقابله با تورم ایران در آن سرمایه‌گذاری کرده بود، موفقیتی به‌دست نیاورده است.