تنگه هرمز بسته شد؛ آیا قیمت نفت جهانی رکوردشکنی می‌کند؟

لحظه حساس برای نفت: اتحادیه اروپا درباره هرمز هشدار داد

تنگه هرمز یک گذرگاه باریک دریایی در منطقه خلیج فارس است که یک پنجم نفت و گاز طبیعی مایع (LNG) جهان از آن عبور می‌کند و نقش حیاتی در اقتصاد جهانی دارد. طرف شمالی این تنگه تحت کنترل ایران است. تا سال ۲۰۲۳، حدود ۲۰٪ گاز طبیعی مایع و ۲۵٪ تجارت دریایی نفت جهان از طریق تنگه عبور می‌کند که اهمیت بالای آن برای تجارت جهانی را نشان می‌دهد. این اهمیت ریشه تاریخی دارد، زیرا مناطق وسیعی از پس‌کرانه‌های آن همیشه منبع کالاهای لوکس بوده‌اند، اما دسترسی آسانی به بنادر سودآور نداشته‌اند. پس از حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای و غنی‌سازی اورانیوم ایران در ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵، مجلس شورای اسلامی به طور رسمی تصمیم به بستن تنگه گرفت.

معنای این موضوع برای قیمت نفت جهانی چیست؟

تنگه هرمز برای صادرکنندگان نفت و گاز منطقه خلیج فارس اهمیت کلیدی دارد، زیرا تنها مسیر صادراتی بخش عمده‌ای از نفت و گاز تولیدی این کشور‌ها به صورت دریایی است. تنگه میان عمان و ایران قرار گرفته و خلیج فارس را به دریای عمان متصل می‌کند. پس از حملات آمریکا به ایران و افزایش خطر تلافی ایران که می‌تواند حمل و نقل تجاری در منطقه را تحت تاثیر قرار دهد، دو نفتکش غول‌پیکر یعنی Coswisdom Lake و South Loyalty در تنگه هرمز از مسیر خود بازگشتند. بانک گلدمن ساکس هشدار داده است که خطر اختلال در تنگه هرمز باعث افزایش ریسک عرضه انرژی جهانی شده و این مسئله می‌تواند منجر به جهش شدید قیمت نفت و گاز شود. بر اساس پیش‌بینی این بانک، قیمت هر بشکه نفت برنت می‌تواند برای مدت کوتاهی تا ۱۱۰ دلار افزایش یابد.

آیا تنگه هرمز کاملاً تحت کنترل ایران است؟

در دهه ۱۹۸۰ ایران شروع به تهدید تنگه هرمز کرد. کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (عربستان سعودی، بحرین، قطر، کویت، عمان، امارات متحده عربی) در سال ۲۰۰۰ یک پیمان دفاعی علیه ایران امضا کردند. مشابه پیمان ناتو، قاعده «حمله به یک کشور عضو، حمله به همه محسوب می‌شود» پذیرفته شد. آمریکا نیز توافقات دفاعی متعددی با کشورهای منطقه منعقد و پایگاه‌های نظامی مستقر کرد.

بنابراین، ایران واقعاً توانایی مختل کردن یا بستن تنگه هرمز را دارد. ایران می‌تواند تنگه‌ای که در باریک‌ترین نقطه ۳۴ کیلومتر است را با مین‌گذاری ببندد یا توسط ارتش یا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، کشتی‌ها را هدف قرار دهد یا توقیف کند.

اهمیت برای اتحادیه اروپا

بر اساس داده‌های یورواستات، نسبت واردات فرآورده‌های انرژی در کل واردات اتحادیه اروپا بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ دستخوش نوسانات بزرگی بوده است. این نسبت در سال ۲۰۲۲ به ۲۲.۸٪ رسید و سپس در سال ۲۰۲۳ به ۱۷.۸٪ و دوباره در ۲۰۲۴ به ۱۵.۴٪ کاهش یافت. همچنین در سه ماهه اول ۲۰۲۵ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱.۷ واحد درصد دیگر کاهش نشان داد. سهم گاز طبیعی مایع و گاز طبیعی حالت افزایش یافته، در حالی که سهم نفت خام و زغال‌سنگ کاهش یافته است.

اگرچه کشورهای خاورمیانه بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت و گاز به اروپا نیستند، اما سهم قابل توجهی دارند. پس از بسته شدن تنگه هرمز، قیمت انرژی نه فقط برای کشورهای اتحادیه اروپا بلکه برای کل اقتصاد جهانی خطرناک خواهد بود.

بازارهای فارکس

قیمت نفت پس از حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران در آخر هفته و نگرانی از اختلال در عرضه، به بالاترین حد از ژانویه رسید. برنت ۲.۴۹ درصد افزایش یافت و به ۷۸.۹۳ دلار رسید و نفت خام آمریکا نیز ۲.۵۶ درصد رشد داشت و به ۷۵.۷۳ دلار رسید. اگر تنش ایران و اسرائیل مجدداً شعله‌ور شده و تنگه هرمز بسته شود، رشد قیمت‌ها شتاب بیشتری خواهد گرفت.

تحلیل تکنیکال: در نمودار هفتگی، قیمت از سطح مقاومت بازگشته است اما شاخص MACD همچنان سیگنال‎های صعودی می‌دهد. اگر اقدامات نظامی رخ ندهد، ممکن است روند نزولی ادامه یابد و در غیر این صورت، افزایش شدید قیمت به زودی رخ خواهد داد. هدف بعدی ۸۸.۳۰ دلار خواهد بود.

همین اثر را می‌توان در قیمت گاز طبیعی مشاهده کرد. در تحلیل تکنیکال، قیمت اکنون سطح حمایتی را آزمایش می‌کند و سطح ۲۳.۶٪ فیبوناچی نقش حمایت قوی را دارد. شاخص MACD همچنین سیگنال صعودی می‌دهد. اگر قیمت از سطح حمایتی مجدداً افزایش یابد، هدف ۴۷۷۰ خواهد بود.

جمع‌بندی

تنگه هرمز یک گلوگاه استراتژیک در عرضه جهانی نفت محسوب می‌شود و حدود ۲۰٪ انرژی جهان از آن عبور می‌کند. تنش‌های ژئوپولیتیکی میان ایران، اسرائیل و خاورمیانه می‌تواند این مسیر حیاتی را مختل کند که پیامد آن جهش شدید قیمت نفت جهانی خواهد بود. تحلیلگران هشدار می‌دهند در صورت بسته شدن تنگه، قیمت نفت حتی ممکن است از ۱۱۰ دلار هم فراتر رود و نوسانات بازار را تشدید کند.