حکم شرعی کسب درآمد از بازی همستر کمبات

همستر کامبت (Hamester Kombat) بازی هیجان‌انگیز این روزهای تلگرام است که با سوالات و ابهامات زیادی همراه شده است. وقتی ضربه زدن روی بازی نات‌کوین به پول تبدیل شد، این بار کاربران ایرانی تلگرام به امید کسب درآمد به سمت بازی همستر رفته‌اند. اما آیا کسب درآمد از طریق این بازی حلال است؟ از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ مراجع تقلید نسبت به آن چه واکنشی نشان داده‌اند؟ با فیدبین همراه باشید تا به شما پاسخ دهیم.

حکم شرعی همستر از نظر مراجع تقلید

هنوز ابهامات زیادی در مورد بازی همستر وجود دارد و مدیران این گیم جذاب از جزئیات آن صحبت نکرده‌اند؛ فقط شرایط بازی و کسب سکه را به میان آورده‌اند. در عین حال وعده داده‌اند که ایردراپ بعد از اتمام مرحله استخراج سکه‌ها صورت می‌گیرد و قیمت‌گذاری آن‌ها آغاز شود.

همین موضوع باعث شده است تا مراجع تقلید هم برای صدور حکم شرعی برای بازی و کسب درآمد از همستر کامبت سردرگم شوند. البته برخی از مراجع مثل آیت الله مکارم شیرازی، به طور صریح با کسب درآمد از ارزهای دیجیتال مخالفت کرده‌اند. 

حکم شرعی بازی همستر رهبر

مقام معظم رهبری درباره کسب درآمد از بازی همستر عمل به قوانین موجود را توصیه کرده‌اند. در عین حال معتقدند که باید قوانین رسمی کشور نیز در این رابطه اجرا شود. 
حکم شرعی رهبر برای ارزهای دیجیتال و بازی همستر به این شرح است:
«حکم تولید و خرید و فروش ارز دیجیتال، مطابق قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است.»

بررسی شروط جواز بازی

طبق گفته کارشناسان حقوقی و ماده 215 قانون مدنی از جمله شرایط اساسی برای انجام معاملات صحیح و قانونی، مالیت داشتن مورد معامله است. همچنین مورد معامله باید منفعت عقلایی و مشروع داشته باشد. از سوی دیگر مال مورد معامله باید دارای قابلیت نقل و انتقال قانونی و تسلیم هم باشد. 

در مورد بازی همستر هیچ منع صریح قانونی در این رابطه وجود ندارد. چرا که سکه‌های استخراج شده از این بازی قابلیت نقل و انتقال و تسلیم را دارند. به همین دلیل طبق گفته کارشناسان حقوقی و قانون مدنی نباید این بازی را مثل معاملات قمار و نظایر آن‌ها، نامشروع دانست.

طبق اصل آزادی قراردادها که بر اصل حاکمیت اراده‌ اشخاص تاکید دارد، هر فردی می‌تواند هر قراردادی را با هر محتوایی منعقد کند، مگر اینکه قرارداد یا معامله او برخلاف قوانین امری، اخلاق حسنه و یا نظم عمومی باشد. 

اما با همه این توصیفات باید گفت تشخیص شروط جواز بازی برعهده قانونگذار است و اگر بین دو طرف معامله در بازی همستر اختلافاتی ایجاد شود، باید به مراجع قضایی مراجعه کنند.

به طور کلی تا زمانی که قانونگذار انجام بازی همستر را صراحتاً منع نکرده است، اصل بر داشتن جواز است.

کلاهبرداری در بازی همستر کمبات

مصادیق بازی های حرام

انواع بازی طبق حکم شرعی شامل چهار نوع است:

•  بازی با آلات قمار با شرط‌بندی
• بازی با آلات قمار بدون شرط‌بندی
• بازی با غیرآلات قمار با شرط‌بندی
• بازی با غیرآلات قمار بدون شرط بندی

تا به اینجای کار بازی همستر جزء بازی با غیرآلات قمار (تلگرام) و بدون شرط‌بندی قرار می‌گیرد و بنابراین جزء مصادیق بازی‌های حرام محسوب نمی‌شود. البته باید منتظر ماند تا قیمت‌گذاری سکه‌های این بازی انجام شود و معاملات آن صورت بگیرد تا بتوان در مورد آن اظهارنظر قطعی کرد.

استدلال های فقهی بازی همستر کامبت

فقها برای صدور حکم شرعی و استدلال فقهی در مورد این بازی شامل موافقان و مخالفان هستند که در زیر به احکام شرعی آن‌ها پرداخته‌ایم.

استدلال های مخالفان حرام بودن بازی همستر

یکی از مخالفان حرام بودن مشروط بازی همستر «آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی» است که معتقدند اگر در مقابل کار حلال، وجه دریافت شود و آن کار خلاف قانون کشور نباشد، اشکال شرعی وجود ندارد. اما در ادامه نظرات فقهی خود نیز عنوان کرده‌اند که:
«چنانچه استفاده از اینگونه ارزها (سکه‌های همستر) خلاف قانون باشد و نوعاً مفسده اقتصادی داشته باشد، خرید و فروش آنها اشکال دارد.»

استدلال های موافقان حرام بودن بازی همستر

تعداد دیگری از فقها و مراجع تقلید به صراحت با کسب درآمد از بازی همستر مخالفت کرده‌اند.

آیت‌الله العظمی سیستانی یکی از این مخالفان است که به طور کلی معامله در ارز دیجیتال را جایز نمی‌داند. اما از نظر او انجام این معاملات مانعی ندارد.

آیت‌الله العظمی نوری همدانی یکی دیگر از موافقان حرام بودن بازی همستر است و خیلی صریح اعلام کرده ورود به این معاملات دارای اشکال است.

آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی هم یکی دیگر از موافقان حرام بودن ارزهای دیجیتال است. براساس گفته ایشان که در مورد بیت‌کوین گفته شده است، می‌توان نتیجه گرفت با کسب درآمد از بازی همستر نیز مخالف هستند. ایشان در یک حکم در مورد خرید و فروش ارزهای دیجیتال اینطور گفته‌اند:
«با توجه به اینکه بیت کوین دارای ابهامات زیادی است، مانند اینکه  منشأ استخراج مشخصی ندارد و نیز غالبا از سوی دولت‌ها اعتبار آن پذیرفته نشده و همچنین منشأ سوءاستفاده‌های زیادی شده است؛ معامله آن جایز نیست.»

آیت‌الله وحید خراسانی هم از دیگر مخالفان بازی همستر و کسب درآمد از طریق این بازی است. به طور کلی این مرجع تقلید خرید و فروش ارزهای دیجیتال را باطل می‌داند.

فواید و مضرات بازی همستر

این بازی که اکنون در بین کاربران ایرانی بسیار محبوب شده است، معایب و مزیت‌هایی نیز دارد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:

فواید بازی همستر برای کودکان و بزرگسالان

این بازی با مزیت‌های زیر برای بزرگسالان و کودکان همراه بوده است:

• سرگرم‌کننده، سبک و جذاب است و رابط کاربری آسان دارد.
• امکان انجام آن در هر زمانی وجود دارد.
• کسب درآمد مهم‌ترین انگیزه کاربران برای انجام این بازی است.
• سیستم پاداش و ارجاع برای دعوت از دوستان باعث حضور تعداد زیادی از کاربران در این بازی شده است. 

مضرات بازی همستر کامبت

با تمام مزیت‌ها اما این بازی بدون نقص و ایراد نیست:

• هنوز مشخص نیست چه آینده‌ای در انتظار آن است و قیمت سکه‌ها چقدر خواهد بود و یا نحوه محاسبه سکه‌ها در این بازی چگونه است.
• بازی همستر در دراز مدت باعث اعتیاد افراد به انجام این دست بازی‌ها می‌شود و حتی باعث تشویق آن‌ها برای ورود به دنیای قمار می‌شود.

جمع‌بندی و ارائه راهکارهای کاهش مضرات بازی

به نظر می‌رسد همه چیز درباره بازی همستر از صدور حکم شرعی تا کسب درآمد و امیدواری گیمرها تا حد زیادی به داشتن اطلاعات شفاف و دقیق نیاز دارد. باید منتظر ماند تا تکلیف این بازی سرگرم‌کننده مشخص شود. در عین حال باید به گیمرهای این بازی نیز گوشزد کنیم که مراقب ریسک‌های مالی نیز باشند و از انجام معاملات بدون اطلاعات درست خودداری کنند.