صرافی غیر متمرکز چیست؟ مزایا معایب صرافی غیر متمرکز

در حال حاضر افراد زیادی به سمت ارزهای دیجیتال روی آورده اند و همین موضوع باعث پیشرفت زیادی در این حوزه شده است. افزایش روزافزون سرمایه گذاران و فعالان بازارهای ارز دلیل بیشتر شدن صرافی های ارز دیجیتال است. همه ی فعالان ارز دیجیتال به دنبال معتبرترین و در عین حال پر امکانات ترین صرافی ها می‌گردند. سال 2020 سال آغاز مبادلات در صرافی های غیر متمرکز است. صرافی های رایج، اکثرا متمرکز هستند یعنی می‌توانند به دارایی های کاربران دسترسی کامل داشته باشند. صرافی غیر متمرکز بستری برای انجام معاملات به صورت غیر متمرکز است و برای حذف واسطه ها از بلاکچین و قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند و نیازی به اعتماد طرفین معامله نیست.

صرافی متمرکز چیست؟

در صرافی  های متمرکز یک طرف سومی برای انجام معاملات وجود دارد که واسطه بین خریدار و فروشنده است. تمام معاملات در این صرافی ها تحت قانون و نظارت کامل قرار دارد. در صرافی های متمرکز معاملات در بلاکچین قابل مشاهده نیستند و برای فعالیت و تایید حساب کاربران باید احراز هویت انجام شود. معمولا هر چقدر اطلاعات بیشتری در اختیار صرافی ارز دیجیتال قرار دهید، میزان سقف واریز و برداشت شما افزایش می‌یابد. کاربران تایید شده در این صرافی ها در صورت داشتن هر سوال یا مشکلی، یا حتی در زمان فراموش کرده رمز ورود می‌توانند با پشتیبانی تماس گرفته و مشکل خود را حل کنند.

صرافی غیر متمرکز چیست؟

صرافی های غیر متمرکز با نام DEX شناخته شده اند، این صرافی ها بازارهای همتا به همتا( کاربر به کاربر) هستند که در آن معامله گران بدون واسطه ارزهای خود را معامله می‌کنند. کاربران ایرانی به دلیل وجود تحریم ها نمی‌توانند در اکثر صرافی های متمرکز با هویت خود فعالیت کنند و برای فعالیت احتیاج به VPN دارند. صرافی های غیر متمرکز ارز دیجیتال یا DEX این مشکل را برطرف کرده است. این صرافی ها بستری را فراهم کرده اند تا افراد آزادانه و بدون محدودیت می‌توانند به معاملات ارز دیجیتال بپردازند. برای فعالیت در DEX و کسب درآمد از آن روش های مختلفی وجود دارد. صرافی های غیر متمرکز این اطمینان را برای کاربران ایجاد می‌کند که هیچ نهاد متمرکزی برای کنترل معاملات آنها در صرافی وجود ندارد. DEX در سال 2022 در بین کاربران محبوبیت بسیار زیادی پیدا کرده است. صرافی های غیر متمرکز توانسته اند با حذف نهادهایی که بر روی معاملات کاربران نظارت دارند محیطی امن را ایجاد کنند. این صرافی ها براساس کلیدهای خصوصی کیف پول کار می‌کنند و کاربران پس از ورود به صرافی با کلیدهای خصوصی خود می‌توانند به ارز دیجیتال خود دسترسی داشته باشند. افرادی که در صرافی های غیر متمرکز فعالیت می‌کنند نیاز به ارسال اطلاعات خود برای احراز هویت ندارند و به صورت ناشناس معاملات خود را انجام می‌دهند.

نحوه کار صرافی غیر متمرکز

صرافی غیر متمرکز ارز دیجیتال بر بستر بلاکچین فعال است. تراکنش ها در این صرافی با استفاده از توافق نامه هایی به نام قراردادهای هوشمند که کد نویسی شده اند انجام می‌شود. یک قرارداد هوشمند نرم افزاری است که در شرایط خاص، یک یا چند دستور خاص را اجرا می‌کند. این قرارداد به دلیل پیاده سازی بر روی بلاکچین به طور قطعی اجرا می‌شود و جلوگیری از اجرای آن غیر ممکن است. این سیستم به صورت غیر متمرکز و بدون حضور سرور کنترل کننده مرکزی فعالیت می‌کند. نحوه انجام یک تراکنش در صرافی های غیر متمرکز به شکل زیر است.

1. متصل کردن کیف پول کاربر به صرافی
2. ثبت سفارش خرید و فروش
3. خریدار یا فروشنده دیگر سفارشی مطابق با خواسته ی معامله گر اول ثبت می‌کند.
4. دارایی ها داخل قرارداد هوشمند وارد می‌شوند، مبادله انجام می‌گیرد و مبلغ به کیف پول خریدار و فروشنده واریز می‌شود.

تفاوت صرافی متمرکز با صرافی غیر متمرکز

کاربران در اکثر صرافی های متمرکز باید تایید هویت شوند. معامله گران دارایی های خود را در کیف پول هایی که صرافی های متمرکز تعیین می‌‌کنند‌، ذخیره می‌کنند. جلوگیری از کلاهبرداری و راحت تر کردن معاملات بین کاربران از هدف صرافی های متمرکز است. همین علت تمامی معاملات در این صرافی ها کنترل می‌شود. صرافی های غیر متمرکز درست برعکس صرافی های متمرکز عمل می‌کنند. هیچ نهاد یا شخصی برمعاملات صرافی های غیرمتمرکز کنترل ندارد و مدیریت این صرافی ها به طور تمام خودکار یا نیمه خودکار انجام می‌گیرد. مهمترین تفاوت صرافی غیرمتمرکز با صرافی های متمرکز در این است که اطلاعات کاربران در هیچ سرور مرکزی ذخیره نمی‌شود و همچنین در صرافی های غیر متمرکز کاربران به طور ناشناس و بدون هویت معامله می‌کنند. در زیر به توضیح کامل تفاوت آنها می‌پردازیم.

• وضعیت حق مالکیت: یکی از مهمترین تفاوت صرافی متمرکز با صرافی غیر متمرکز وضعیت حق مالکیت است. در صرافی متمرکز ارزهای دیجیتال کاربران در اختیار صرافی می‌باشد اما در صرافی های غیر متمرکز دارایی کاربران توسط صرافی ذخیره نمی‌شود. این امر موجب کند شدن تراکنش ها می‌شود اما ذخیره نشدن دارایی ها توسط صرافی امکان دسترسی هکرها به اطلاعات کاربران را بسیار سخت می‌کند.
• نقدینگی: نقدینگی پایین یکی از مشکلات موجود در صرافی های غیر متمرکز است. محدود کردن امکان خرید و فروش مهمترین مشکل نقدینگی پایین است. در صرافی های متمرکز به دلیل علاقه و اعتماد افراد به آنها نقدینگی بیشتر از صرافی های غیر متمرکز است.
• امنیت: یکی دیگر از تفاوت های مهم صرافی غیرمتمرکز و صرافی متمرکز در امنیت آنها است. صرافی های غیرمتمرکز به دلیل ذخیره نکردن دارایی کاربران، مورد حمله هکرها قرار نمی‌گیرد اما صرافی های متمرکز تا کنون چندین بار مورد حمله هکرها قرار گرفته است.
• کارمزد: کارمزد یکی از ویژگی های مهمی است که برای سرمایه گذاران از اهمیت بالایی برخوردار است. در صرافی های متمرکز درصدی از هر تراکنش به عنوان کارمزد کسر می‌شود، اما در صرافی های غیرمتمرکز یک درصد بسیار ناچیز در هر تراکنش برای کارمزد کسر می‌شود و ارزش تراکنش هیچ تاثیری در مقدار کارمزد ندارد به همین علت برای کاربران مقرون به صرفه است.
• قانون گذاری: صرافی های متمرکز در چارچوب قانون فعالیت می‌کنند اما صرافی غیر متمرکز تحت نظارت قانون گذاران نیستند.

مزایا و معایب صرافی‌های غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز بستری برای کاربر فراهم می‌کند تا به مجموعه متنوعی از دارایی‌های دیجیتال در محیطی امن دسترسی داشته و در عین حال حریم خصوصی آنها حفظ شود. از جمله مزایای DEX‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

مزایا

• امنیت: در DEX‌ها معاملات از طریق قراردادهای هوشمند اجرا می‌شوند و امکان اتصال کیف پول‌های مختلف با این صرافی‌ها وجود دارد. برخلاف صرافی‌های متمرکز، کلید‌های خصوصی برای نگهداری دارایی‌ها در اختیار صرافی قرار ندارد و کنترل کامل کلید‌های خصوصی کیف پول‌های نگهداری دارایی‌ها در اختیار کاربر است. به این ترتیب امنیت و اعتماد در این صرافی‌ها بیشتر است. 
• تنوع: در بازار کریپتو انواع مختلفی از ارزهای دیجیتال با ویژگی‌های متفاوت وجود دارد.در DEX‌ها کاربران امکان معامله روی بسیاری از آلت کوین‌ها را دارند. ارزهای دیجیتال متنوع از طریق معاملات P2P و بدون محدودیت در حجم معاملات بین معامله گران منتقل می‌شوند.به این ترتیب فرصت‌های بی شماری برای بهره مندی از سود بالقوه بازار در دسترس معامله گران قرار دارد. 
• تراکنش‌های بدون واسطه: DEX‌ها معاملات را از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌دهند و آنها را در بلاک چین ثبت می‌کنند. به این ترتیب  تراکنش‌های غیرقابل اعتماد را امکان پذیر می‌کنند. از آنجایی که DEX‌ها از دارایی‌های کاربران نگهداری نمی کنند، کمتر مورد هدف هکرها قرار می‌گیرند.
• کارمزدها: صرافی‌های غیر متمرکز از طریق استفاده از قراردادهای هوشمند اتوماتیک عمل می‌کنند. بدون حضور واسطه، DEXها از همان ساختار کارمزدی استفاده می‌کنند که بلاک چین اتریوم روی آن ساخته شده است. به این ترتیب کارمزد کمتری دریافت می‌کنند. این هزینه‌ها متناسب با  استفاده از شبکه در نوسان است، اما بسیار کمتر از هزینه‌های متحمل شده در بروکرهای متمرکز است.
• حریم خصوصی: معامله‌گران در صرافی‌های غیرمتمرکز، دارایی‌های خود را در کیف پول‌های خارجی نگهداری می‌کنند و نیازی به ارائه کلیدهای خصوصی خود ندارند. به این ترتیب DEX مسئولیتی در قبال دارایی‌ها ندارد. به همین دلیل، کاربران معمولاً هنگام استفاده از DEX ملزم به تکمیل رویه‌های KYC و AML نیستند.

معایب

• مقیاس پذیری: مقیاس پذیری بلاک چین به تعداد تراکنش‌هایی که یک شبکه می‌تواند قبل از رسیدن به ظرفیت، پردازش کند بستگی دارد. به عنوان مثال، شبکه بیت کوین 4.6 تراکنش در ثانیه (TPS) را پردازش می‌کند، در حالی که اتریوم به 15 TPS می‌رسد. صرافی‌های غیرمتمرکز با استفاده از قراردادهای هوشمندی که در شبکه‌های بلاک چین اجرا می‌شوند، عمل می‌کنند. به این ترتیب، DEX‌ها محدود به ظرفیت شبکه زیربنایی خود هستند.
• تجربه کاربر: DEX‌ها پلتفرم‌هایی نوظهور هستند و استفاده از آن برای کسانی که با فناوری بلاک چین غیرمتمرکز آشنایی کمی دارند، می‌تواند چالش برانگیز باشد. برای تعامل با DEX‌ها، در مرحله اول کاربران باید به شناخت پلتفرم‌های کیف پول خارجی بپردازند. سپس، باید کیف پول خود را با انتقال فیات یا ارز دیجیتال تامین کنند. در نهایت، برای انجام معاملات، کیف پول را به رابط DEX متصل می‌کنند. فرآیند تامین مالی برای  انجام معاملات در CEX بسیار ساده تر است.
• نقدینگی: از آنجایی که DEX‌ها هنوز نسبتا جدید هستند و از جفت‌های معاملاتی متنوعی پشتیبانی می‌کنند، تفکیک بازار تاثیر منفی بر نقدینگی بازار دارد. در عین حال نقدینگی دارایی‌ها با رشد DeFi به رشد قابل توجهی را تجربه می‌کند.
• رمپ ورودی و خروجی: با فناوری فعلی صرافی‌های غیرمتمرکز، خرید دارایی‌های دیجیتال با ارز فیات امکان پذیر نیست و کاربر نمی تواند با ارز فیات معامله کند  یا وجوه را از حساب بانکی خود برداشت کند. علی رغم این که فناوری استیبل کوین برای رفع این مسئله و نقش فیات در اکوسیستم دی‌فای، در حال گسترش است، اما عدم استفاده از فیات در رمپ‌های ورودی و خروجی مانعی برای ورود کاربران مبتدی است.

کلام آخر

صرافی های غیر متمرکز تنها چند سال است که فعالیت خود را آغاز کرده اند. اما در همین چند سال پیشرفت فوق العاده ایی کسب کرده و کاربران خوبی را جذب کرده اند. شما می‌توانید با مطالعه این مقاله با مزایا و معایب صرافی های غیر متمرکز آشنا شده و با آگاهی کامل بهترین صرافی غیر متمرکز را انتخاب و با آن به خرید و فروش ارز دیجیتال بپردازید.