0 تا 100 نهادهای مالی بورس + بررسی انواع آن ها

در تمام بازارهای اقتصادی، ازجمله بازار سرمایه، بورس کالا و بورس انرژی، یک سری از بازیگران رسمی و غیر رسمی وجود دارند که شناخت آن‌ها برای سرمایه‌گذاران ضروری است. از مهم‌ترین آن‌ها در بازار سرمایه، نهادهای مالی هستند. این نهادها، مانند بنگاه‌هایی هستند که خدمات مربوط به دارایی‌های مالی ارائه می‌دهند و انواع مختلفی دارند. شناخت هرکدام از آن‌ها، باعث می‌شود تا به‌ صورت موثرتری دارایی‌های خود را در بورس سرمایه‌گذاری کنید. در این مطلب، انواع نهادهای مالی در بازار سرمایه ایران، بورس کالا و بورس انرژی را بررسی می‌کنیم.

نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه ایران

بورس اوراق بهادار به‌وجود آمده است تا بازاری شفاف و منصفانه برای داد و ستد اوراق بهادار ایجاد کند و بر معاملات و عملیات‌های بازار فیدبین داشته باشد. هرکدام از نهادهای مالی در بازار بورس ایران وظایف خاصی دارند، اما همه آن‌ها ایجاد شده‌اند تا سرمایه‌گذاری در بورس را تسهیل کنند. انواع نهادهای مالی بورس شامل موارد زیر می‌شوند:

کارگزاران بورسی

کارگزاران بورسی مانند شرکت‌هایی هستند که به‌ عنوان واسطه بین خریداران و فروشندگان سهام عمل می‌کنند. در واقع، این شرکت‌ها اولین مکان‌هایی هستند که برای ورود به بازار سرمایه ایران باید در آن‌ها ثبت نام کنید. اغلب کاربران از طریق همین کارگزاران فرآیند ثبت نام در بورس و شرکت در معاملات را آغاز می‌کنند. این شرکت‌ها به‌ ازای خدماتی که انجام می‌دهند، مقداری پاداش به‌عنوان کارمزد از سهامداران دریافت می‌کنند. از جمله وظایف دیگر کارگزاری‌ها، می‌توان به سبدگردانی، ارائه مشاوره در زمینه سرمایه‌گذاری، مدیریت نقدینگی، آموزش سهامداران و آشنا کردن آن‌ها با قوانین و مقررات بازار سرمایه اشاره کرد.

صندوق های سرمایه گذاری

به صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌اختصار ETF هم گفته می‌شود. در این صندوق‌ها، خرید و فروش سهام به‌ صورت غیرمستقیم انجام می‌شود. به‌ طوریکه، افراد مبتدی یا نیمه حرفه‌ای دارایی‌های خود را در آن‌ها قرار می‌دهند تا این صندوق‌ها به‌ واسطه دانش خود برای این افراد سرمایه‌گذاری کنند. سود حاصل از خرید و فروش‌های سهام، به این افراد اختصاص داده می‌شود. با این روش، ریسک سرمایه‌گذاری در بورس تا حد زیادی کاهش می‌یابد. البته، توجه داشته باشید که سود حاصل از آن نسبت به خرید و فروش مستقیم در بورس پایین‌تر است.

موسسات رتبه بندی

موسسات رتبه‌ بندی نقش بسیار مهمی در بازار سرمایه ایران دارند، چراکه به‌ کمک تخصص خود به رتبه‌ بندی اوراق بهادار صادر شده از جانب شرکت‌ها می‌پردازند. این رتبه‌ بندی با سنجش میزان ریسک اوراق بهادار و سایر فاکتورهای دیگر به‌دست می‌آید و در تصمیم‌های سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و قانون‌گذاران تاثیر به‌ سزایی دارد.

بازارگردان ها

بازارگردان‌ها به نهادهای مالی گفته می‌شود که مانع نوسانات قیمتی می‌شوند. این نهادها بهترین نرخ قیمت متناسب با هر سهم را ارائه می‌دهند. زمانی‌که یک سهم دچار نوسانات قیمتی می‌شود و قیمت آن برای خریداران نامشخص است، این نهاد وظیفه دارد که درمورد اطلاعات شرکت‌های بورسی تحقیق کند و بعد از قیمت گذاری بر روی سهام آن‌ها، بهترین قیمت را پیشنهاد دهد. با وجود اینکه این نهادها در نقدشوندگی سهام بسیار مفید هستند، اما تعداد آن‌ها زیاد نیست.

شرکت های تامین سرمایه

شرکت‌های تامین سرمایه یکی از واسطه‌های مهم بازار سهام به شمار می‌روند. طبق قوانین، این نهادهای مالی می‌توانند فعالیت‌های مختلفی شامل سبدگردانی، بازارگردانی، معامله، پذیره‌نویسی و برخی فعالیت‌های مرتبط دیگر را انجام دهند.

شرکت های پردازش اطلاعات

سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری درست، به اطلاعاتی صحیح، جامع، به‌ روز و به موقع احتیاج دارند. شرکت‌های پردازش اطلاعات با ارائه تحلیل در مورد بازار سهام، این اطلاعات را برای کاربران فراهم می‌کند. وجود این اطلاعات برای سرمایه‌گذاری‌های بهتر بسیار مفید است.

شرکت های مشاوره سرمایه‌گذاری

مشاوران سرمایه‌گذاری که معمولا شخصیت‌های حقوقی هستند و یکی از مهم‌ترین بازیگران بازار سرمایه ایران محسوب می‌شوند. تمام افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند از اطلاعات و تخصص این نهادهای مالی استفاده کنند و بر همان اساس، بهترین تصمیمات را برای سرمایه‌گذاری داشته باشند. مشاوران سرمایه‌گذاری، افرادی هستند که می‌توانند شرکت‌های مختلف را تجزیه و تحلیل کنند و بر اساس آن به افراد دیگر مشاوره دهند. دریافت کمک از این نهادها برای داشتن ریسک پایین سرمایه‌گذاری بسیار مفید است.

نهادهای مالی بورس کالای ایران

بورس کالا یکی از مهم‌ترین بازارهای سرمایه ایران است که به‌ منظور خرید و فروش کالا استفاده می‌شود. در این بازار سرمایه، داد و ستد کالا از دو روش بازار نقدی و بازار آتی انجام پذیر است. در بازار نقدی، کالاها با قیمت‌های توافقی، به‌ صورت واقعی و فیزیکی معامله می‌شوند. اما داد و ستد کالا در بازارهای آتی بدین گونه است که در آن فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین شده بفروشد و در مقابل، خریدار باید آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند.

از جمله واسطه‌های بازار بورس کالا می‌توان به صندوق‌های کالایی اشاره کرد. این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران شرایطی فراهم می‌کنند تا به‌ جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و پرداخت هزینه‌های حمل و نقل و انبارداری و خسارت‌های احتمالی، اوراق این صندوق‌ها را خریداری کنند. خرید این اوراق به این شکل است که سرمایه‌گذاران مالکیت کالاهای مورد نظر را دارند اما مسئولیت نگهداری از آن کالاها برعهده این افراد نیست. این صندوق‌ها، بخشی از وجوه خود را برای سرمایه‌گذاری برروی یک کالای خاص اختصاص می‌دهند و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به آن کالای خاص، برای خرید واحدهای این صندوق اقدام می‌کنند.

البته، خرید و فروش در بورس کالا دارای محدویت‌هایی هم هست. برای مثال، فقط کسانی می‌توانند از بورس کالا خریداری کنند که حجم خریدشان از حد معینی مثلا 20 یا 110 یا 220 تن در رینگ‌های مختلف کمتر نباشد. برای خرید از بورس کالا، در اولین قدم باید از طریق یک کارگزاری برای دریافت کد مشتری خود اقدام کنید.

نهادهای مالی بورس انرژی

شرکت بورس انرژی ایران هدف اصلی خود را فیدبین و آسان نموندن معاملات حامل‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر حامل‏‌های انرژی، مانند نفت، ‌گاز و برق، اعلام کرده است. در این بستر، به تمام اعضا به‌ صورت یکسان دسترسی داده می‌شود تا با نهادهای مالی، شركت‌ها و سازمان‌ها در بازارهای انرژی از جمله وزارتخانه‌های نفت، نیرو و صنعت و معدن و تجارت و شرکت‌‎های ملی نفت ایران، همکاری داشته باشند. ترکیب سهامداری در بورس انرژی ایران، شامل 60% نهادهای مالی، 20% فعالان صنعت برق و نفت و 20% عموم مردم می‌شود.

بورس حامل‌های انرژی شامل سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی می‌شود. در بازار فیزیکی، در واقع خود کالاهای قرار گرفته در لیست پذیرفته‌ شده‌های بورس خرید و فروش می‌شوند. اما برخلاف آن، معاملات در بازارهای مشتقه، معمولا با استفاده از ابزارهای مالی و قراردادهای ویژه‌ مانند قرارداد سلف موازی یا قرارداد آتی انجام می‌شوند. تمام این قراردادها و معاملات در بازارهای اینترنتی و به‌ صورت کاملا الکترونیکی صورت می‌گیرند. بازارهای فرعی هم به معاملات کالاهای تک محموله‌‌ای که هر نوبت عرضه آن‌ها نیازمند ارسال درخواست جداگانه و اخذ موافقت کمیته است، مربوط می‌شود.

سخن آخر

نهادهای مالی در بازار بورس ایران به‌ طور مستقیم در مبادلات شرکت نمی‌کنند،‌ اما نباید نقش آن‌ها را دست کم گرفت. وجود این نهادها برای رونق و امنیت بازار واجب است. علاوه‌ بر آن،‌ خدمات ارائه شده توسط آن‌ها تاحد زیادی انجام معامله را برای کاربران آسان می‌کند. نظر شما درمورد عملکرد نهادهای مالی و انواع مختلف آن‌ها چیست؟