نرخ بهره چیست و بهره چگونه محاسبه می شود ؟

نرخ بهره اولین دلیل ایجاد انگیزه برای نگهداری پول نقد در بانک است که سود آینده کارآفرینان و بانک‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در زمان افزایش نرخ بهره افراد برای بازپرداخت وام هزینه بیشتری پرداخت کرده و شاید به همین دلیل هم تاثیر نرخ بهره بر اقتصاد و کسب‌و‌کارها قابل چشم‌پوشی نیست. در ادامه قصد داریم تا با تعریف نرخ بهره و انواع آن آشنا شده و دلیل اهمیت آن را بررسی کنیم.

نرخ بهره چیست ؟

نرخ سود بانکی نام دیگری برای نرخ بهره است. نرخی که به عنوان هزینه‌ یا مبلغی شناخته می‌شود که در ازای دریافت مبلغی از پول باید به استقراض‌دهنده پرداخت ‌کنید. اگر تا به حال برای دریافت وام به بانک مراجعه کرده باشید، متوجه شده‌اید که باید در ازای دریافت پول علاوه بر اصل آن درصدی از کل مبلغ وام را به عنوان نرخ بهره به بانک پرداخت کنید. به همین ترتیب اگر سرمایه خود را در بانک پس انداز کرده باشید مشابه قرض آن مبلغ به بانک است و در قبال آن باید سود یا بهره دریافت کنید. نرخ بهره را بانک به مشتریان خود اعلام کرده و پس از آن میزان بهره‌ پرداختی به بانک یا دریافتی از آن از طریق همان نرخ تعیین خواهد شد.
در حقیقت نرخ بهره یا نرخ اجاره سرمایه هزینه‌ای ضروری است که فرد باید در قبال بهره بردن از سرمایه‌ای که در اختیار گرفته به طرف مقابل پرداخت کند. در وام‌ها مقدار پولی که بازپرداخت می‌شود، از مقدار پول قرض گرفته‌ شده بیشتر است. این درصد بیشتر به دلیل محاسبه و جبران عدم استفاده از پول در دوره زمانی مشخص توسط وام دهنده است که او می‌توانست این پول را روی فعالیت‌ها یا کسب‌و‌کارهایی سرمایه‌گذاری کند که منجر به تولید درآمد برای او شود.
پایین بودن ریسک بازگشت سرمایه منجر به دریافت کمتر سودِ وام‌دهنده شده و به همین ترتیب در جهت عکس با بالا رفتن ریسک بازگشت سرمایه وام‌دهنده درخواست دریافت سود بیشتری برای در اختیار قرار دادن پول خواهد داشت. محاسبه نرخ بهره با توجه به نوع نرخ بهره انجام می‌شود. نرخ‌های بهره به نرخ بهره ساده و نرخ بهره مرکب تقسیم می‌شوند.
به عنوان مثال شما از شخصی 20 میلیون تومان وام دریافت کرده و او اعلام می‌کند که میزان نرخ بهره وام دریافتی 10 درصد است. بنابراین شما باید در مدت زمان تعیین شده برای بازپرداخت وام، در کنار بازپرداخت 20 میلیون تومان مبلغ 2 میلیون تومان نیز مازاد پرداخت کنید. این مبلغ به علت تغییر ارزش پول با گذر زمان پرداخت خواهد شد.
نرخ بهره ساده آسان‌ترین روش برای محاسبه سود وام است که از ضرب نرخ سود روزانه در مبلغ اصلی وام در تعداد روز‌های مانده تا سررسید، محاسبه می‌شود. در مثال عنوان شده سالانه 10 درصد مبلغ اصلی وام به عنوان بهره مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
در نرخ بهره مرکب سود سرمایه نیز شامل بهره می‌شود. به عبارتی بهره روی بهره، یا بهره مرکب علاوه بر اصل دارایی روی بهره دوره‌های قبلی نیز اعمال می‌شود. در مثال ذکر شده میزان نرخ بهره به صورت سالانه در اصل وام و بهره اعمال می‌شود.

نرخ سود یا همان نرخ بهره، فعالیت اقتصادی را در یک کشور به جوش و خروش انداخته و به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد. به شکلی که با انگیزه دریافت سرمایه مورد نیاز برای فعالیت اقتصادی یا حتی خرید و فروش کالا، مردم وام بیشتری گرفته و آن را در بازار خرج‌ کرده و حتی به دیگران قرض می‌دهند. در کشور‌هایی که تحت قانون سیستم بانکداری مرکزی جهانی فعالیت می‌کنند، بانک مرکزی تعیین نرخ سود را بر عهده خواهد گرفت. بانک‌ مرکزی سعی دارد تا میزان نقدینگی مناسب را با ثبات قیمتی در کشور بوجود آورده و آن را در گردش نگه دارد. این ثبات باید تحت کنترل دقیق باشد. در غیر این صورت ممکن است با میزان مازاد پول اقتصاد به تناسب آن رشد نکرده و این مسئله نیز به ایجاد تورم منجر شود.
اگر سیاست‌گذاران پولی قصد کاهش عرضه پول را داشته باشند، نرخ بهره را افزایش می‌دهند تا جذابیت سپرده‌گذاری افزایش یافته و میزان استقراض از بانک مرکزی را کم شود.

اهمیت نرخ بهره

درصد زیادی از درآمد حاصل برای بانک‌های تجاری از طریق پرداخت وام و دریافت اقساط آن تعریف می‌شود. به نظر همین دلیل کافیست تا به اهمیت آن پی ببریم. به عبارتی نرخ بهره می‌تواند دلیل تغییر رفتار مالی مردم در جامعه باشد. به این ترتیب که اگر سپرده‌گذاری در بانک سود بیشتری برایتان به ارمغان بیاورد، انگیزه برای انتخاب بانک برای نگهداری سرمایه بیشتر خواهد بود. از طرفی اگر در جایگاه دریافت‌کننده وام به بانک مراجعه کنید، باید سودی متناسب با نرخ بهره به بانک پرداخت کنید. کاهش یا افزایش میزان بازپرداخت در دریافت وام از بانک و افزایش درآمد حاصل از آن برای بانک موثر خواهد بود. بنابراین نرخ بهره بالا به نفع وام دهنده یا بانک و به ضرر وام گیرنده است. به همین دلیل نرخ بهره نباید به دست هر بانک به طور آزاد تعیین شود. اغلب بانک مرکزی کشورها نرخ بهره بانکی را تعیین کرده و با این عملکرد خود برای حفظ سلامت اقتصادی کشور با تنظیم نرخ بهره قدمی بزرگ برداشته‌اند.

همانطور که پیشتر عنوان کردیم مواردی مانند نرخ بهره به طور مستقیم روی رفتار اقتصادی مردم تاثیرگذار خواهد بود. به این ترتیب اگر دولت به دنبال رونق بخشیدن به بازار باشد، با فعالیت‌هایی نظیر کاهش نرخ بهره موجب افزایش تعداد وام گیرندگان شده تا منجر به افزایش نقدینگی در بازار شود. این نقدینگی در بازار با خرید کالا و خدمات توزیع خواهد شد. اما نباید از پیامدهای منفی آن چشم‌پوشی کرد. تورم یکی از پیامدهای منفی این مسئله است که در آن با وجود کالا و خدمات ثابت، نقدینگی بیش از حد در بازار قرار دارد. در ادامه با بالا رفتن قیمت‌ یا کاهش ارزش پول تعادل بازار به هم خورده و اینجاست که نرخ بهره دوباره به عنوان راه نجات وارد صحنه اقتصادی می‌شود. پ

در این حالت بهترین راه برای بازگشت به تعادل افزایش نرخ بهره است. با افزایش نرخ بهره مجددا انگیزه سرمایه‌گذاران برای انتخاب بانک به عنوان محل ذخیره و نگهداری سرمایه خود بیشتر شده و نقدینگی موجود در بازار در ازای دریافت سود بیشتر، کمتر خواهد شد که در نهایت شاهد کاهش قیمت‌ها و کنترل تورم در ازای رشد اقتصادی کمتر خواهیم بود.

سخن پایانی

در این مطلب با تعریف نرخ بهره آشنا شدیم و از تاثیر آن بر اقتصاد صحبت کردیم. نرخ بهره مبلغی است که به منظور جلوگیری از کاهش ارزش پول وام دهنده از شخص وام گیرنده دریافت می‌شود. این کاهش ارزش به دلیل ارزش زمانی پول و نرخ تورم ایجاد می‌شود. نرخ بهره به عنوان انگیزه وام دهنده شناخته شده و دلیلی برای قرض دادن سرمایه او محسوب می‌شود. نرخ بهره توسط بانک مرکزی تعیین تا از برهم زدن تعادل اقتصادی جلوگیری شود.