اقتصاد چیست ؟ معرفی انواع اقتصاد و شاخص‌های اقتصادی

شاید زمانی که کلمه اقتصاد را می‌شنوید، فکر کنید که همه چیز آن در مورد پول است. در حالی که اقتصاد فقط پول نیست. اقتصاد در مورد وزن کردن انتخاب‌های مختلف است. تنها برخی از این انتخاب‌های مهم شامل پول هستند و اکثر انتخاب‌های زندگی شما ربط چندانی به پول ندارند و با این وجود هنوز هم موضوع اقتصاد هستند. به عنوان مثال، تصمیمات شما در مورد اینکه امروز چند ساعت زمان برای مطالعه اختصاص دهید یا اینکه آیا باید شغلی را انتخاب کنید تا بتوانید به اقتصاد خانواده خود کمک کنید یا برای آینده خود پس انداز کنید و یا حتی انتخاب رستوران مناسب برای صرف شام و ... همه در دسته تصمیمات اقتصادی قرار می‌گیرند. در بسیاری از موارد، پول صرفا یک ابزار مفید است که به ‌عنوان راهی برای ارزیابی برخی از اهداف با اهمیت و نحوه انتخاب شما در مورد آن اهداف شناخته می‌شود. اما حقیقتا اقتصاد چیست؟ همراه ما باشید تا به طور روشنتر مفهوم اقتصاد را بررسی کرده و پس از آن به سراغ شناخت شاخه‌های اقتصاد برویم.

تعریف اقتصاد چیست؟

به نظر برای درک اقتصاد باید از تاریخچه آن شروع کنیم. واژه انگلیسی اقتصاد Economics بوده که خود از دو کلمه یونانی برگرفته شده است. Oikos به معنی خانه بوده و Nemin که معنای اداره کردن دارد. ترکیب این دو کلمه در کنار هم معنی مدیریت خانه را به دوش می‌کشد. در ابتدا علم اقتصاد زیر مجموعه‌ علوم اجتماعی بود. اما در سال 1776 در جریان نوشتن کتاب ثروت و ملل آدام اسمیت، به عنوان علمی مستقل معرفی شد. با این حال علم اقتصاد قبل از نگارش این کتاب وجود داشته و حتی مباحث اقتصاد و فعالیت‌های اقتصادی تا آن زمان تحت تاثیر از اخلاق، مذهب و سیاست بوده است. بنابراین علم اقتصاد با ابداع واژه oikonomikos از سوی گزنفون آغاز می‌گردد. در معنی گسترده‌تر کلمه اقتصاد معنی مطالعه برای به ‌زیستی انسان را به همراه دارد.

ممکن است فکر کنید که اقتصاد تنها به صرفه‌جویی یا کارآمد بودن مربوط می‌شود. بنابراین اگر انتخاب‌های بیهوده در مورد نحوه صرف یا بودجه‌بندی زمان و پول خود انجام دهید، اقتصادی عمل نکرده‌اید. اما این تنها بخش اقتصاد نبوده و حتی می‌توان آن را به نوک کوه یخ تشبیه کرد. همه ما می‌دانیم که با کارآمدی بیشتر در برنامه ریزی خود می‌توانیم در هزینه یا زمان صرفه جویی کنیم. سفر به سوپرمارکت را می توان با سفری برای بردن فرزندتان به مدرسه یا واریز چک در بانک آن طرف خیابان برای صرفه جویی در مصرف بنزین هماهنگ کرد. اما ما همیشه کارآمدترین گزینه‌ها را انتخاب نمی کنیم. اقتصاد در این زمینه نیز حرفی برای گفتن دارد؛ که چرا ما گاهی اوقات کاری را بدون تفکر انجام می‌دهیم و گاهی اوقات همان کار را با به صرفه‌ترین انتخاب انجام می‌دهیم.

اقتصاد مطالعه کمبود و چگونگی تأثیر آن بر استفاده از منابع، تولید کالاها و خدمات، رشد تولید و رفاه در طول زمان و بسیاری از مسائل مهم و پیچیده دیگر است که تمام آن‌ها می‌توانند جامعه را تحت تأثیر قرار دهند. علم اقتصاد به مطالعه چگونگی ساخته شدن، جابه جایی و استفاده اشیا می‌پردازد و تعیین می‌کند که مردم، مشاغل، دولت‌ها و کشورها چگونه از منابع خود استفاده می‌کنند. بنابراین اقتصاد به نوعی مطالعه نحوه عمل مردم است که بر اساس آن مردم منطقی عمل کرده و سعی می‌کنند بیشترین ارزش یا منفعت را به دست آورند. همچنین علم اقتصاد به مطالعه نحوه اداره کار و تجارت پرداخته و از آنجایی که راه‌های زیادی برای استفاده از نیروی انسانی و به دست آوردن منابع وجود دارد، وظیفه دارد که بهترین راه‌ها با بهترین نتایج را شناسایی کند.

شاخه‌های اصلی اقتصاد

به طور کلی، اقتصاد را می توان به دو شاخه اصلی تقسیم کرد: اقتصاد خرد و اقتصاد کلان. اقتصاد کلان به نحوه عملکرد اقتصاد و اقتصاد خرد به نحوه عملکرد مردم و مشاغل می‌پردازد.

در اقتصاد خرد یک فرد، کسب و کار، گروه یا دولت هر کدام به طور مستقل می‌توانند تصمیمگیری کنند. این نوع اقتصاد برای این که درک کند مردم چگونه به تغییرات قیمت‌ها واکنش نشان داده و چرا حاضر به خرید کالاهای خاصی با قیمت‌های خاص هستند، به بخش‌های مختلف رفتار انسان نگاه می‌کند. اقتصاد خرد توضیح می‌دهد که چرا و چگونه مردم تصمیمات مالی گرفته و تجارت می‌کنند. همچنین چگونگی تغییر عرضه و تقاضا در طول زمان و نحوه تقسیم و به اشتراک گذاشتن کار افراد، راه اندازی کسب و کار و برخورد با عدم قطعیت، ریسک و استراتژی، همگی در تعریف این نوع اقتصاد نمایان می‌شوند.

اما اقتصاد کلان با استفاده از شبیه سازی اقتصاد با داده ها و متغیرهای زیادی، به اقتصاد به عنوان یک کل نگاه می‌کند. کل می‌تواند قسمت خاصی از جهان، یک کشور، یک قاره یا حتی کل جهان باشد. اقتصاد کلان بیشتر به چگونگی رشد، تغییر، چرخه اقتصادها پرداخته تا تجارت خارجی، سیاست‌های مالی و پولی دولت، نرخ‌های بیکاری، تورم، نرخ‌های بهره، تولید ناخالص ملی، رشد کل تولید، تغییرات قیمت برای مصرف کنندگان، چرخه‌های تجاری که باعث انبساط، رونق و رکود می‌شوند و ... را بررسی کند. هدف اصلی اقتصاد کلان مطالعه کلی رفتار اقتصاد است. با این وجود اقتصاد کلان به دنبال دستیابی به اشتغال کامل، ثبات قیمت‌ها، توزیع عادلانه درآمد در جامعه و رشد و توسعه اقتصادی مداوم است. در این مورد اشتغال کامل را می‌توان وضعیتی تعریف کرد که در آن بیکاری غیرارادی وجود نداشته یا در حداقل میزان باشد. همچنین در ثبات قیمت‌ها سیاست‌گذاران اقتصادی باید سیاستگذاری‌ و تصمیمات خود را طوری تنظیم کنند که قیمت‌ها شاهد نوسانات زیادی نباشند.

با وجود تفاوت‌های چشم‌گیر، بین اقتصاد خرد و اقتصاد کلان ارتباط وجود دارد. مجموع همه رویدادهای اقتصاد خرد یک رویداد کلان اقتصادی را تشکیل می‌دهد. بسیاری از اقتصاددانان مطالعه می‌کنند که چگونه با وجود این که این دو حوزه از علم اقتصاد از نظریه‌ها، مدل‌ها و روش‌های تحقیقاتی بسیار متفاوتی استفاده می‌کنند، بتوان اصول اقتصاد خرد را با اقتصاد کلان در تئوری و تحقیق قرار داد.

چرا باید اقتصاد بدانیم؟

تا به این جا اقتصاد را شناخته و با انواع آن آشنا شدیم. اقتصاد بهتر است به عنوان مجموعه‌ای از سوالاتی که باید به آن‌ها پاسخ داده شود، در نظر گرفته شود. جالب است بدانید که اقتصاد ابزارهایی برای پاسخگویی به سوالات ارائه می‌دهد. می‌توان ادعا کرد که تقریبا هر مشکلی که جهان امروز با آن مواجه است، از فقر جهانی تا گرم شدن کره زمین و درگیری‌های حال حاضر کشورها، بعد اقتصادی دارد. اقتصاد آنقدر اهمیت دارد که اگر قرار باشد بخشی از حل مشکلات باشید، باید ابتدا آن را درک کنید. اگر با مفاهیم اقتصادی به خوبی آشنا باشید، اغراق کردن برای شما به عنوان شهروند دشوار خواهد بود. شما با دانستن علم اقتصاد می‌توانید به طور هوشمندانه و البته آگاهانه در مورد بودجه، مقررات و قوانین اظهار نظر کنید.

درک اقتصاد شما را به یک متفکر خوب تبدیل می‌کند. در این صورت حتی زمانی که مقالاتی در مورد مسائل اقتصادی می‌خوانید، استدلال نویسنده را درک کرده و قادر به ارزیابی آن خواهید بود. با اقتصاد راه‌های جدیدی برای تفکر در مورد رویدادهای جاری، تصمیمات شخصی و تجاری و سیاست پیدا خواهید کرد و می‌توانید چراغ انتخاب‌های مختلف را روشن کنید.

تاثیر تورم بر اقتصاد چیست؟

تورم افزایش پیوسته سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات در یک جامعه را نشان می‌دهد که در دوره زمانی معینی اندازه گیری می‌شود. مهم‌ترین تاثیر تورم را می‌توان بر توزیع درآمد و ثروت مشاهده کرد. در شرایط تورمی عدم تناسب بین تغییر قیمت‌ها و درآمدها ایجاد شده و قیمت برخی از کالاها و به دنبال آن درآمد برخی از گروه‌ها در جامعه به شدت افزایش می‌یابد. در صورتی که در طرف دیگر گروه دیگری به همان میزان درآمد کمتری به دست خواهند آورد. بنابراین عدم تناسبی ایجاد می‌شود که نسبت‌های اقتصادی را جا به جا می‌کند. در شرایط تورمی مردم به دنبال تبدیل وجوه نقد خود به کالاهای مختلف هستند. به این ترتیب مقدار زیادی از منابع مالی به جای به کارگیری در فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی در فعالیت‌هایی که منجر به دلال بازی می‌شود، صرف خواهد شد. پس تورم کارآیی اقتصادی را تحت ‌تاثیر خود قرار می‌دهد.
اثر دیگر تورم را می‌توان بر بنگاه‌های اقتصادی مشاهده کرد. تورم عاملان اقتصادی را در تصمیم‌گیری‌های خود مردد ساخته که این واقعه به دلیل عدم امکان برآورد درآمدها و هزینه‌ها است. همچنین تورم می‌تواند در هزینه‌های جاری دولت با افزایش حقوق کارمندان خود تاثیر گذاشته و از طرفی درآمدهای دولت را از طریق مالیات افزایش دهد.

سخن پایانی

علم اقتصاد به دنبال درک و رفع مشکل در زمانی است که نیازهای انسان برای کالاها و خدمات از عرضه موجود بیشتر باشد. اقتصاد مدرن تقسیم کار را در اولویت دارد که در آن افراد با تخصص از مهارت خود درآمد کسب کرده تا از آن درآمد برای خرید محصولات مورد نیاز خود استفاده کنند. تقسیم کار به افراد و بنگاه‌ها اجازه می‌دهد تا تخصص خود را پیدا و دنبال کنند و تولید بیشتری را رقم بزنند. یادگیری در مورد اقتصاد به شما کمک می‌کند تا مشکلات بزرگی که جهان امروز را به خود مشغول ساخته درک کنید. علم اقتصاد شما را برای تبدیل شدن به یک متفکر خوب و آگاه که توانایی تحلیل مسائل را دارد، تبدیل می‌کند.