محاسبه سود سهام بورس چگونه انجام می شود؟

هدف اصلی هر سرمایه‌گذار از ورود به بازارهای مالی دستیابی به سود است. در حوزه بورس نیز عاملی که موجب جذب سرمایه‌گذاران می شود، کسب سود از طریق خرید و فروش سهام می‌باشد. شرکت‌های بورسی در همین راستا با سازوکارهای مشخصی اقدام به پاسخگویی این نیاز سهامداران خود می‌نمایند.

تعریف سود سهام

در یک تعریف کلی، سود منافع مالی است که در نتیجه فعالیتی خاص به دست می‌آید. فعالان هر حوزه سود را به عنوان شاخصی برای سنجش میزان اثربخشی فعالیت‌های خود قلمداد می‌کنند. در واقع سود، فایده مالی است که پس از کسر هزینه‌های متحمل شده، به فعالان آن حوزه تعلق می‌گیرد. شرکت‌ها در طی یک دوره مالی برای دستیابی به میزان سود، مجموع هزینه‌های انجام شده را از کل درآمد حاصل شده کسر می‌نمایند. این اختلاف به دست آمده، همان سود شرکت است. 

روش‌های کسب سود سهام بورس

سرمایه‌گذاران در حوزه‌های بورسی به دو طریق از سهام خریداری شده خود سود کسب می‌نمایند :

1- افزایش قیمت سهام خریداری شده

سرمایه‌گذاران در بازار بورس با این پیش‌بینی که قیمت سهام خریداری شده در آینده افزایش خواهد یافت، اقدام به خرید آن سهم می‌نمایند. چنانچه قیمت سهم افزایش یابد، سهامدار می‌تواند با قیمتی بالاتر سهام خود را بفروشد و از این اختلاف قیمت، سود کسب کند.

2- سود نقدی سالیانه سهام خریداری شده

در پایان هر سال مالی شرکت‌ها بخشی از سودهای حاصل شده طی آن دوره را به سهامداران خود پرداخت می‌نمایند. به این سود، سود نقدی سالیانه یا DPS گفته می شود. DPS مخفف عبارت dividend per share به معنای درصد سود تقسیمی است. شرکت‌ها پس از برگزاری مجمع سالیانه، میزان این سود را مشخص و نسبت به پرداخت آن اقدام می‌نمایند. پرداخت این سود، نکات و شرایط خاصی دارد که در ادامه به طور مفصل به آن اشاره خواهیم کرد. ابتدا شما را با مفهوم EPS آشنا می‌سازیم.

محاسبه

کلمه EPS مخفف عبارت Earning Per Share به معنای درآمد هر سهم است. برای محاسبه EPS می بایست درآمد کل یک شرکت (پس از کسر مالیات) را در پایان هر سال مالی بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم نمود. عدد حاصل از این تقسیم به عنوان شاخصی برای تعیین میزان سودآوری شرکت و معیاری جهت سنجش ارزندگی سهم می باشد.

هر چه EPS شرکت بالاتر باشد، سودآوری آن نیز بیشتر است. البته باید توجه داشت که این امر به تنهایی نمی‌تواند ملاک شما قرار گیرد، لذا به فعالان این حوزه توصیه می‌شود از روش‌های دیگری نیز در تصمیم ‌گیری‌های خود استفاده نمایند.

محدودیت‌هایEPS در محاسبه سود سهام

افزایش EPS به تنهایی معیار موثقی برای پیش‌بینی نرخ رشد آتی شرکت‌ها نمی‌باشد. از جمله محدودیت های EPS می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• محاسبه آن مبتنی بر سود تاریخی است. ممکن است سود جاری شرکت در نتیجه اقدامات مدیریتی افزایش یابد، اما باید توجه داشت که این موضوع به تنهایی تضمین‌کننده افزایش سود آتی شرکت نمی‌باشد. چه بسا ممکن است در شرکتی با EPS بالا، در آینده شاهد کاهش سود باشیم.
• EPS بدون در نظر گرفتن نرخ تورم محاسبه می‌شود. لذا ممکن است نرخ واقعی رشد EPS با نرخ رشد اسمی آن متفاوت باشد.
• محاسبه EPS در شرکت‌های مختلف متفاوت است. هر شرکت با توجه به شیوه‌های محاسباتی و مدیریتی خود به محاسبه EPS می‌پردازد. این موضوع امکان مقایسه کردن شرکت‌ها را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
• محاسبه EPS تحت تاثیر ساختار سرمایه و هم چنین تصمیمات مدیریتی شرکت است و این مسئله امکان مقایسه آنها را دشوار می‌سازد.

انواع EPS

سه نوع EPS در بازارهای مالی وجود دارد که عبارتند از :

1- EPS پیش‌بینی شده

شرکت‌ها هر ساله قبل از شروع دوره مالی جدید، اقدام به پیش‌بینی میزان سود خود می‌نمایند. این امر توسط مدیران مالی و تحلیلگران شرکت، همچنین با توجه به عوامل اقتصادی مؤثر و عملکرد شرکت در آن سال انجام می‌پذیرد.

پیش بینی سود ممکن است به طور قطعی حاصل نشود، چرا که این امر تحت تاثیر عواملی صورت می‌گیرد. با توجه به اینکه محاسبه سود، برآوردی از آینده شرکت را برای سرمایه گذاران متصور می‌سازد، لذا از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد.  

 2- EPS تحقق یافته یا دنباله‌ دار

پس از پایان هر سال مالی، درآمد و هزینه های شرکت برآورد و سپس سود خالص محاسبه می‌گردد. به این سود EPS تحقق یافته اطلاق می‌گردد. توجه داشته باشید که این سود پس از پایان سال مالی محاسبه می‌گردد.

3- EPS جاری

محاسبه EPS جاری براساس داده‌های درآمدی در سال مالی صورت می‌گیرد. برخی از این داده‌ها به طور دقیق محاسبه و برخی نیز هنوز محاسبه نشده‌اند. در نتیجه ارقام به دست آمده حاصل از EPS جاری در برخی مواقع، واقعی و برخی صرفاً بر اساس حدس و پیش‌بینی می‌باشد.

نکات مهم EPS در سود سهام

• شرکت‌ها موظف هستند هر سه ماه یکبار، گزارش مالی خود را از طریق سامانه کدال انتشار و در اختیار عموم قرار دهند و از این طریق میزان EPS را اعلام نمایند.
• هر چه میزان EPS یک شرکت بالاتر باشد، بازدهی و سودآوری آن نیز بیشتر خواهد بود. در نتیجه سود تقسیمی آن نیز افزایش می‌یابد. اگر میزان EPS پایین باشد، نشان دهنده زیان شرکت در آن سال مالی است.
• EPS ممکن است تحت تاثیر عواملی چندین بار در طی یک سال مالی تغییر یابد. مدیر مالی با توجه به شرایط و عملکرد شرکت میزان EPS را اعلام می‌نماید که به آن اصطلاحاً تعدیل سود یا تعدیل EPS اطلاق می‌گردد.
• سهامداران با مراجعه به سایت tsetmc.com و یا سامانه کدال، می توانند از مقدار EPS نماد مورد نظر خود اطلاع حاصل نمایند.

اطلاع از میزان EPS از طریق سایت tsetmc اطلاع از میزان EPS از طریق سایت کدال

برای آشنایی بیشتر با سامانه کدال و TSETMC می‌توانید، مقاله‌های جامع آموزشی مربوط به آن را مطالعه نمایید.

سود نقدی سهام (DPS)

همانطور که گفته شد، شرکت‌ها در پایان هر سال مالی نسبت به سود سهامداران خود تصمیم‌گیری می‌نمایند. این امر با توجه به سیاست‌های مالی شرکت مشخص می‌گردد و در شرکتهای مختلف، متفاوت است. توجه داشته باشید که همه شرکتها در هر سال مالی سود پرداخت نمی‌کنند، زیرا ممکن است فعالیت شرکت در آن دوره دچار زیان شده باشد و یا سود به دست آمده در مجامع تصویب نشود.

سهامداران مشمول دریافت سود نقدی سهام (DPS)

سهامداران در صورتی مشمول دریافت سود نقدی می‌شوند که در زمان برگزاری مجمع عمومی سالیانه، مالک سهام شرکت باشند. در این خصوص، زمان خرید یا فروش سهام حائز اهمیت نیست بلکه تنها کافی است که فرد در زمان برگزاری مجمع، سهامدار شرکت باشد.

موعد تخصیص سود نقدی سهام (DPS)

عملکرد شرکت‌ها در خصوص زمان پرداخت سود نقدی خود DPS، متفاوت است. به عبارتی این زمان به تصمیمات شرکت در این زمینه بستگی دارد. مطابق با قانون، شرکت‌ها موظفند حداکثر تا هشت ماه پس از تصویب سود نقدی در مجمع، نسبت به پرداخت آن به سهامداران خود اقدام نمایند. در نتیجه تصمیمات شرکت در خصوص زمان پرداخت سود باید با توجه به این زمان تعیین شده باشد.

آگاهی از مقدار سود سهام و شیوه پرداخت آن

سهامداران از طریق تماس با واحد مربوط به اداره سهام شرکتها و یا مراجعه به سامانه کدال از سود نقدی سالیانه سهام شرکت‌ها آگاهی می‌یابند. برای این کار لازم است مراحل زیر را طی نمایید:

1. ابتدا وارد سامانه کدال به نشانی codal.ir شوید.
2. ‌گزینه جستجوی اطلاعیه‌ها را انتخاب نمایید.
3. نام نماد بورسی شرکت مورد نظر خود را وارد نمایید.
4. گزینه زمان‌بندی پرداخت سود را در قسمت نوع اطلاعیه را انتخاب نمایید و سپس گزینه جستجو را انتخاب کنید.

چنانچه شرکت اطلاعیه‌ای در این خصوص منتشر کرده باشد، سهامدار می‌تواند آن را مشاهده و در صورت تمایل فایل آن را به صورت pdf یا عکس دریافت نماید.

یک نمونه اطلاعیه در خصوص زمانبندی پرداخت سود سهام

نحوه دریافت سود نقدی سهام (DPS)

سهامداران به سه روش سود نقدی سالیانه خود را دریافت می‌نمایند:

1- دریافت از طریق واریز به حساب بانکی سهامدار

در این روش سهامدار به منظور دریافت سود نقدی، ملزم به ارسال مشخصات حساب بانکی خود به شرکت می‌باشد. در این روش با ارسال فکس، ارسال پستی ، ایمیل و یا مراجعه حضوری، اطلاعات در اختیار شرکت قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که برخی شرکت‌ها، پرداخت‌های خود را تنها از طریق حساب بانکی انجام می‌دهند. لذا در این شرایط سهامدار برای دریافت سود باید اقدام به افتتاح حساب در آن بانک نماید و مشخصات آن را به شرکت مربوطه ارسال نماید.

2- دریافت از طریق مراجعه به شعب بانک‌ها

در این روش، شرکت نام بانک طرف قرارداد خود را طی اطلاعیه‌ای به سهامداران خود معرفی می‌نماید. افراد با به همراه داشتن مدارک شناسایی (کارت ملی و کپی آن) و همچنین کد معاملاتی خود به شعب بانک مشخص شده مراجعه و سود خود را دریافت می‌نمایند.

3- دریافت از طریق سامانه سجام

از جمله مشکلات دو روش ذکر شده، زمان‌بر و هزینه‌بر بودن آنهاست. در دو روش فوق، احتمال بروز خطای انسانی در واریز وجوه نیز وجود دارد. لذا تمهیداتی اندیشیده شد تا سهامداران بتوانند بدون مراجعه حضوری سود سهم خود را دریافت نمایند. فرایند دریافت سود در این روش به این صورت است که ابتدا شرکت، سود تخصیصی را به حساب شرکت سپرده‌ گذاری مرکزی پرداخت می‌نماید. در مرحله بعد، پرداخت‌ها به صورت همزمان و از طریق سامانه سجام به شماره شبای ارائه شده از سوی سهامداران انجام می‌شود.

مشاهده سود نقدی سهام از طریق سایت کدال

سهامداران با مراجعه به سامانه کدال علاوه بر دسترسی به اطلاعات کامل سود نقدی سالیانه و نحوه پرداخت آن، می‌توانند از میزان این سود نیز مطلع شوند. به این منظور، کافیست در قسمت نوع اطلاعیه‌ها گزینه خلاصه تصمیمات مجمع عمومی سالیانه را انتخاب نمایید.

سهامداران می توانند با انتخاب گزینه خلاصه تصمیمات مجمع به کلیه اطلاعات مصوب در مجمع سالیانه دسترسی یابند.

در گزارش ارائه شده، مقدار DPS با عنوان سود نقدی هر سهم قابل مشاهده می‌باشد.

مقدار DPS سهم را در جدول مشاهده می‌کنید.

تفاوت EPS و DPS در سود سهام

EPS  و DPS هر دو ماهیتی از جنس سود دارند. EPS به معنای سود ساخته شده برای هر سهم و DPS سود نقدی تقسیم شده برای هر سهم است. تنها وجه تمایز در مقدار آنهاست که در بیشتر مواقع با یکدیگر تفاوت دارد.

به طور معمول مقدار EPS شرکت از مقدار DPS بیشتر است. شرکت‌ها تمایل دارند همواره مقداری از سود بدست آمده طی یک دوره را نزد خود نگهداری نمایند. این سود در شرایط مختلف و بر حسب نیاز، مورد استفاده قرار می‌گیرد .

ممکن است DPS شرکت در طی یک دوره و تحت تاثیر عواملی از مقدار EPS آن بیشتر شود. در اینجا شرکت‌ها علاوه بر پرداخت سود دوره جاری، مقداری از سود دوره قبل را نیز در میان سهامداران تقسیم می‌نمایند. این امر منجر به افزایش مقدار DPS نسبت به EPS می‌گردد.

نتیجه‌گیری

حال که با مفاهیم EPS ، DPS و نکات آن به طور کامل آشنا شدیم، از این دو فاکتور کاربردی و مهم می‌توانیم در تحلیل های خود استفاده نماییم. توجه به این دو پارامتر در کنار سایر اطلاعات می‌تواند انتخابی درست در بازارهای سرمایه را برای ما به ارمغان آورد. با کمک این دو مفهوم می‌توان از روند رشد شرکت و میزان سودآوری آن در آینده آگاهی یافت.